To krzew owocowy i ozdobny. Dereń jadalny jest łatwy w uprawie. Jego owoce są świetne na nalewki i przetwory. Nie wymaga żadnych oprysków.

Cechy: wysoki krzew albo niskie drzewo

Dereń jadalny to roślina ozdobna i jednocześnie dostarczająca jadalne owoce bogate w witaminy.

Inne nazwy: Cornus mas, Dereń właściwy

Pochodzenie: Azja, Europa

Dereń jadalny jest uprawiany w Polsce od wieków.

Wysokość: do 3 m (odmiany szlachetne)

Szerokość: 2-3 m

Dereń jadalny rośnie wolno.

Kwitnienie: marzec – kwiecień (III-IV)

Kwiaty: żółte, drobne

Kwiaty derenia jadalnego rozwijają się przed liśćmi. Jest ich bardzo dużo. Kwitnący dereń jadalny jest piękną ozdobą ogrodu. Bardzo lubią go odwiedzać pszczoły.

Owoce: jadalne; białe, żółte, czerwone i prawie czarne (w zależności od odmiany); kuliste, owalne lub butelkowate podłużne (2-3 cm), miąższ słodko-kwaskowaty (niektóre odmiany są bardziej słodkie, inne bardziej kwaskowate)

Owoce derenia jadalnego zbiera się we wrześniu i październiku (IX-X). Czasem dojrzewają już w końcu sierpnia (VIII).

Jeśli derenie są duże, obsypane owocami, najwygodniej rozkładać pod nimi płachty i z nich zsypywać owoce do wiader. Najsłodsze są owoce opadłe.

Przeznaczenie: nalewki, galaretki, konfitury, kompot, owoce suszone, marynaty, nalewki (dereniówka, dereniak)

Owoce derenia jadalnego zawierają dużo witaminy C. Drewno derenia było dawniej używano do wyrobu szczebli drabin, zegarów, broni oraz lasek.

Stanowisko: słoneczne lub półcień

Dereń jadalny nadaje się także do prowadzenia przy murach oraz na żywopłoty, w tym strzyżone.

Gleba: przeciętna; odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 7-7,5)

Podlewanie: młode drzewka – oszczędnie, starsze – nie ma potrzeby

Jedynie młode derenie jadalne wymagają podlewania od czasu do czasu (przez pierwsze 3-4 lata uprawy).

Nawożenie: marzec-kwiecień (III-IV)

Dereń jadalny nie ma dużych wymagań pokarmowych. Wybacza brak nawożenia. Nie lubi dużych dawek nawozu.

Używać można np. kompostu lub granulowanego obornika owczego.

Rozmnażanie: nasiona, odkłady, sadzonki, odrosty korzeniowe, szczepienie

Nasiona derenia jadalnego bardzo długo wschodzą.

Cięcie: sierpień – wrzesień (VIII-IX)

Derenie jadalne mocno płaczą po cięciu wiosennym, co je osłabia. Dlatego korzystniej je przycinać pod koniec lata.

Wytrzymałość na mróz: doskonała

Dereń jadalny jest odporny na największe mrozy.

Choroby i szkodniki: odporny

Dereń jadalny rośnie zdrowo. Nie potrzebuje żadnych oprysków.

Zapylacze: większość odmian jest samopylna

Derenie jadalne, choć są z reguły samopylne (wyjątkiem jest np. odmiana Jolico), najlepiej sadzić w parach (dowolne odmiany). Dzięki temu zapylanie jest lepsze i plon zdecydowanie większy. Najlepiej jeśli derenie są posadzone od siebie nie dalej niż 20 metrów.

Ciekawe odmiany derenia jadalnego

• Bolestraszycki – owoce czerwone
• Juliusz – owoce czerwone
• Nikołka – owoce fioletowe
• Raciborski – czerwony
• Swietljaczok – owoce czerwone
• Variegata– owoce czerwone

Ciekawostki

• „Lubo drzewko to klimat kraju dobrze wytrzymuje, to jednak rzadko je w ogrodach spotkać można, zapewne dla tego, że rośnie powoli i późno owocuje” – pisał „Ogrodnik Polski” w 1882 roku. Warto wiedzieć, że derenie szczepione zaczynają owocować szybko, już 2-3 lata po posadzeniu.

• Nazwa łacińska derenia – Cornus – wywodzi się od słowa cornu, co oznacza róg. Nawiązuje do drewna derenia, które jest białe i twarde, jak róg.

• Pikę z drewna derenia miał Odyseusz – bohater poematu Homera (VIII wiek przed naszą erą). Podobną broń miał Romulus – legendarny obrońca Rzymu. Według legendy Romulus wetknął pikę w ziemię i wyrósł z niej kwitnący dereń.

• Jadalne owoce ma również dereń lekarski (Conus officinalis).