To choroba wywoływana przez bakterie. Parch zwykły rzodkiewki dość łatwo rozpoznać, bo na zgrubieniach korzeniowych pojawiają się plamy jak kratery. Można mu zapobiegać!
Patogen wywołujący parcha zwykłego to bakteria Streptomyces scabies, która bytuje w ziemi. Atakuje nie tylko rzodkiewki, ale też m.in. buraki, marchew, ziemniaki. Trafia do gleby w rozmaity sposób, np. poprzez porażone sadzeniaki ziemniaków czy obierki wrzucone do kompostu. Bakteria może też trafić do ogrodu w świeżym oborniku bydlęcym, jeśli krowy były karmione np. burakami.
Bakteria, nawet jeżeli jest w ziemi, atakuje rzodkiewkę tylko wtedy, gdy ma sprzyjające warunki do rozwoju. Dlatego dość łatwo zapobiegać parchowi.
Jakie są objawy parcha zwykłego rzodkiewki?
Pierwsze objawy bardzo łatwo przeoczyć. To drobne (około 1 mm), białe plamki na zgrubieniach korzeniowych. Następnie plamki stopniowo się powiększają (do około 5 mm średnicy) i zaczynają przypominać kratery. W zaawansowanym stadium w kraterach pojawia się ciemny nalot.
Jak zwalczać parcha rzodkiewki?
1. Odczyn ziemi nie może być zasadowy
To podstawa w zapobieganiu parcha zwykłego! Rzodkiewka rośnie najlepiej w ziemi, której odczyn jest od lekko kwaśnego do obojętnego (pH 6,5-7). Jeśli jest wyższy, czyli zasadowy, nie tylko gorzej przyswaja składniki pokarmowe z ziemi, ale także jest porażana przez bakterie wywołujące parch zwykły rzodkiewki.
Dlatego nie należy siać rzodkiewek w glebie świeżo wapnowanej, świeżo nawożonej obornikiem czy posypanej popiołem z kominka, gdyż te zabiegi podwyższają odczyn ziemi. Ryzyko wystąpienia parcha zwykłego rzodkiewki jest wtedy wysokie (w zależności od odczynu wyjściowego ziemi).
Odczyn gleby można sprawdzać we własnym zakresie. Służą do tego pehametry glebowe oraz zestawy z paskami do badania pH gleby (dostępne w sklepach ogrodniczych).
2. Wietrzenie tuneli i szklarni
Wysoka temperatura sprzyja występowaniu parcha zwykłego rzodkiewki. Bakterie wywołujące tę chorobą najlepiej rozwijają się, gdy jest 25-28°C.
Taka temperatura występuje zwłaszcza pod osłonami: w szklarni, tunelu foliowym, pod płaskim przykryciem z agrowłókniny. Dlatego trzeba dbać o ich wietrzenie, czy – w przypadku płaskich okryć – pamiętać o ich zdejmowaniu.
3. Zbyt sucha ziemia
Nadmiernie sucha ziemi to także czynnik ryzyka wystąpienia parcha zwykłego rzodkiewki. Należy pamiętać o podlewaniu, jeśli ziemia jest sucha. Na brak wody szczególnie są narażone rzodkiewki uprawiane w donicach (też mogą zachorować na parcha), pod osłonami oraz posiane pod koniec lata.
4. Przestrzegać zmianowania
Parch występuje nie tylko na rzodkiewkach. Chorują też m.in. buraki, marchew, ziemniaki. Dlatego trzeba unikać uprawy rzodkiewki po tych warzywach.
5. Nie kompostować chorych resztek
Bakterie mogą przetrwać na resztkach roślinnych, np. obierkach. Resztek rzodkiewek oraz innych warzyw z objawami parcha nie należy wrzucać do kompostownika. Bakterie wywołujące parch mogą na nich przetrwać.
Warto wiedzieć
- Czy można jeść rzodkiewki z parchem? Rzodkiewki we wczesnym stadium parcha można zjadać, ale lepiej je obrać z uszkodzonej skórki. Nie wyglądają bowiem atrakcyjnie na talerzu. W zaawansowanym stadium rzodkiewki atakowane są też przez inne patogeny, które wnikają przez uszkodzenia spowodowane przez parch. Na tym etapie kratery czernieją. Takie rzodkiewki należy wyrzucić.
Rzodkiewki najlepiej rosną w drugim roku po oborniku.