To stara odmiana bardzo odporna na duży mróz. Grusza Bergamota Jesienna Czerwona była kiedyś popularna na Litwie, Białorusi, Ukrainie, w Rosji. Jej niezbyt duże owoce są czerwone po ugotowaniu.
Inne nazwy: Bergamota Czerwona, Bergamota Czerwona Diela, Bergamota Polska, Bergamote, Bergamote Commune, Bergamotka Czerwona,Bergamote d Automne, Bergamote Melon, Bergamotte Sapieganka, Bergamotte Sapiejanka, Rothe Bergamotte, Bergamotte Rouge d Automne, Rothe Herbsbergamotte, Sapieżanka
Pochodzenie: co najmniej XVI wiek lub wcześniej (kraj nieznany, prawdopodobnie Francja lub Litwa)
Dojrzewanie: październik (X)
Owoce: małe i średnie (długość 5-7 cm); w zależności od pododmiany – szarozielone (mniejsze) lub żółtozielone z delikatnym czerwonym rumieńcem (większe); okrągłe lub prawie okrągłe; miąższ biały, miękki, lekko kamienisty i korzenny, z grubą, szorstką skórką; po ugotowaniu miąższ czerwienieje (stąd słowo „czerwona” w nazwie)
Za bardziej wykwintną w smaku uważano kiedyś pododmianę większą, żółtozieloną.
Przeznaczenie: deserowa, do jedzenia na surowo (zwłaszcza po obraniu skórki); bardzo dobra do suszenia, na konfitury, kompoty i inne przetwory
Gleba: odmiana niewybredna
Stanowisko: słoneczne lub półcień
Oporność: bardzo dobra (zwłaszcza na mróz)
Ciekawostki
- Prawdopodobnie odmiana pochodzi z co najmniej XVI wieku. Nie wiadomo w jakim kraju ją wyhodowano. Najczęściej wymieniane są Francja i Litwa.
- Już w XIX wieku pomolodzy mieli problem z jednoznacznym określeniem tej odmiany.
W książce „Sad i ogród owocowy” z 1912 r. prof. Edmund Jankowski podał nazwę polską Bergamotka Czerwona, ale francuską – Bergamotte Rouge d` Automne. Wyróżnił dwie pododmiany tej gruszy: zielone – mniejsze, oraz z czerwonym rumieńcem – większe.
- Prof. Władysław Tynecki zaś w książce „Sadownictwo gospodarskie” z 1902 roku podał nazwę Bergamota Jesienna (Rothe Herbsbergamotte).
Poza tym jedni sadownicy nazywali tę odmianę Sapieżanką, a inni uważali, że Sapieżanka to inna, choć bardzo podobna grusza. Przykładowo, „Ogrodnik Polski” z 1904 roku pisał: „Sapieżanka nasza, bardzo popularna, jesienna, czerwona bergamota, wybornego smaku, gdy niezepsuta przez grzybek, bardzo ją napadający. Drzewo wytrzymałe”.
- Prof. Adam Hrebnicki (1857-1941) w „Atlasie Owoców” przy Sapieżance podał m.in. nazwę niemiecką Rothe Bergamotte, czyli taką, jaką określano Bergamotę Czerwoną Jesienną.
- Najprawdopodobniej Bergamotę Czerwoną Jesienną rozmnażano lokalnie z nasion. Tak tworzyły się lokalne pododmiany (a właściwie nowe odmiany), bardzo podobne do siebie.
- To odmiana długowieczna.
Cytat z powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej (1888 rok): „Stuletnia może sapieżanka gałęzie swe już bezpłodne, ale nieprzeniknioną gęszczą listowia okryte kładła na oknach i ścianie domu, którego okiennice i narożniki, na biało pomalowane wesoło zza niej wyglądały”.
- Na przełomie XIX i XX wieku była jedną z najpopularniejszych na targach całej Europy (dobrze znosiła transport). Już wtedy uważano, że pododmiana z czerwonym rumieńcem jest lepsza.
- Grusza Bergamota Czerwona Jesienna była polecana do uprawy przez IV Zjazd Owocoznawców, który odbył się w 1909 roku w Częstochowie.
Lista innych starych odmian grusz sprzed 1914 roku CZYTAJ TUTAJ
Źródło:
*wiedza własna
*„Sad i ogród owocowy” z 1912 roku Edmunda Jankowskiego
*„Sadownictwo gospodarskie” z 1902 roku Władysława Tynieckiego
*„Ogrodnik Polski” z 1904 roku
*”Atlas Owoców” z 1903-1906 roku Adama Hrebnickiego
*”Deutsche Pomologie” Wilchelma Lauche z 1882-1883 roku
Publikacja ryciny z XIX wieku za zgodą biblioteki Wageningen UR w Holandii