Gdy warzywa wybijają w pędy kwiatostanowe, przestają się rozwijać ich organy użytkowe. W przypadku roślin jednorocznych wpływa na to długość dnia i nocy.
Warzywa jednoroczne, takie jak kapusta chińska, kapusta pekińska, mizuna, rukola, rzodkiewka, sałata łodygowa, sałata masłowa czy szpinak, wydają nasiona w roku siewu. Od momentu pojawienia się kwiatostanów rośliny zaczynają inwestować w nie składniki pokarmowe, zamiast w organy użytkowe dla człowieka, np. liście (mizuna, rukola, sałata masłowa, szpinak) czy zgrubienia korzeniowe (rzodkiewka). W efekcie przestają one rosnąć i zwykle stają się niesmaczne.
To naturalne zjawisko, którego mechanizm powinien znać każdy ogrodnik. Dzięki temu można w prosty sposób uniknąć straty plonu. Oto dwie przyczyny:
1. Długość dnia i nocy
Dla warzyw jednorocznych bodźcem, by zakwitnąć, są wydłużające się dni i skracające noce. Zwykle pęd kwiatostanowy pojawia się, gdy dzień ma 12-14 godzin lub więcej. Takie warunki panują na przełomie wiosny i lata. Dlatego, jeśli wiosną zbyt późno posieje się np. rzodkiewkę, może ona nie zdążyć zawiązać zgrubień korzeniowych w czasie krótkich dni i zaczyna wybijać w pędy kwiatostanowe, gdy dni stają się długie.
Poszczególne gatunki warzyw oraz ich odmiany różnią się wrażliwością na długość dnia i nocy. Dlatego, np. jeżeli posieje się dwie odmiany rzodkiewki na tej samej grządce, jedna może zacząć wybijać w kwiatostany około tydzień wcześniej niż druga. Nie oznacza to, że nasiona były złej jakości – to po prostu naturalna cecha odmian.
W amatorskich warunkach można zapobiegać wybijaniu kwiatostanów poprzez przestrzeganie terminów siewów wiosną. Wtedy warzywa zdążą osiągnąć odpowiednie rozmiary do konsumpcji. Jeśli pojawią się pędy kwiatostanowe, trzeba rośliny zerwać i zjeść. Stają bowiem zwykle niesmaczne. Jednak są wyjątki. Przykładowo, młode liście kwitnącej rukoli zachowują dobry smak. Dla łuszczyn z nasionami uprawia się rzodkiew wężową – im jest ich więcej, tym lepszy plon (zakwita w podobnym terminie jak rzodkiewka). Smaczne są także młode pędy kwiatowe sałaty łodygowej.
Warzywa jednoroczne można w prosty sposób „oszukać”, by wcale nie wypuszczały pędów kwiatostanowych. Wystarczy posiać je nie wiosną lecz w drugiej połowie lata, gdy dni się skracają, a noce wydłużają. Do takiej uprawy polecane są np. kapusta chińska, komatsuna, mizuna, rukola, rzodkiewka, szpinak.
2. Wysoka temperatura i susza
Niektóre warzywa jednoroczne mogą wypuszczać kwiatostany jeszcze wcześniej, niż normalnie wyznaczyłaby to długość dni i nocy. Przyczyną jest wysoka temperatura i przesuszenie. Szczególnie wrażliwy na te czynniki jest szpinak. Dlatego trzeba dbać o systematyczne podlewanie tego warzywa, jeżeli wiosna jest sucha i bardzo ciepła.
Warto wiedzieć
- W przypadku warzyw dwuletnich, takich jak kapusta, marchew czy pietruszka, przedwczesne wybijanie w pędy kwiatostanowe ma inną przyczynę niż długość dnia i nocy. Mogą one zakwitnąć w pierwszym roku uprawy (zamiast w drugim), nie wytwarzając organów użytkowych, z powodu dłuższego przechłodzenia wiosną. Zjawisko to znane jest jako jarowizacja.