Lubi słoneczne i przewiewne stanowiska. Burak ćwikłowy nie jest wymagający co do ziemi. Rośnie zdrowiej, jeśli przestrzega się zmianowania co 3 lata.
Inna nazwa: Beta vulgaris, Buraczki, Burak czerwony
Cechy: roślina dwuletnia
Burak ćwikłowy, choć jest rośliną dwuletnią, uprawia się jeden sezon.
Czasami wiosną, z powodu niskiej temperatury w początkowej fazie wzrostu (poniżej 15 stopni Celsjusza przez dłuższy czas), burak ćwikłowy zakwita już w pierwszym roku uprawy i wtedy jest rośliną jednoroczną. Zjawisko nosi nazwę jarowizacji. Normalnie burak zakwita po dwóch latach, po zimie. Polskie zimy są jednak dla buraka zbyt mroźne i w gruncie ginie.
Wysokość: 40-60 cm
W czasie kwitnienia burak ćwikłowy ma około 1 metra wysokości (z kwiatostanem).
Rozmnażanie: nasiona
Termin siewu: 15 kwietnia-30 czerwca (IV-VI) oraz w pierwszy tydzień lipca (VII)
Burak ćwikłowy, aby wzejść, potrzebuje temperatury od 8 stopni Celsjusza.
Wiosną młode siewki są wrażliwe na przymrozki. Starsze buraki wytrzymują jesienią małe przymrozki (do minus 3-4 stopni Celsjusza).
Najwcześniej sieje się buraki na zbiór botwinki (boćwiny), czyli liści, oraz pęczkowy (liści i młodych korzonków spichrzowych). Później wysiewa się buraki na zbiór dużych korzeni spichrzowych. Na zbiór korzeni lepiej wybierać odmiany późne, np. Czerwona Kula i Okrągły Ciemnoczerwony.
Zbiór: od czerwca do jesieni
Zastosowanie: korzenie spichrzowe, ogonki liściowe i liście na zupy, sałatki, marynaty, soki i chipsy warzywne
Burak ćwikłowy jest nie tylko smaczny, ale i ma właściwości lecznicze. Buraki m.in. przeciwdziałają miażdżycy, obniżają cholesterol, a także odkwaszają organizm.
Młode liście buraka ćwikłowego są nazywane popularnie botwinką lub boćwiną.
Stanowisko: słoneczne
Burak ćwikłowy najlepiej rośnie w przewiewnych miejscach. Wiatr chroni go przed m.in. atakami mszyc oraz chwościkiem buraka.
W półcieniu burak ćwikłowy rośnie słabo, a w cieniu – w ogóle. Trzeba unikać siania buraków pod drzewami.
Gdzie siać: warzywnik
Nasiona buraków sieje się od razu do gruntu. Rzędy – co 20-40 cm. Głębokość – 2-3 cm.
Buraki przeznaczone na botwinkę można siać gęściej, na korzenie – rzadziej. Gdy buraki ćwikłowe wzejdą za gęsto, można je przerywać (i zjeść) lub przesadzić w inne miejsca.
Gleba: przeciętna; odczyn pH 6,5-7
Burak ćwikłowy można uprawiać prawie w każdej ziemi. Nie może być ona jednak kwaśna ani podmokła (tego buraki nie znoszą). Najlepsza jest ziemia z dużą ilością próchnicy.
Buraki najlepiej rosną w drugim roku po oborniku. Korzystnie je uprawiać po warzywach cebulowych, dyniowatych, kapustnych, które rosły na oborniku. Unikać trzeba siania buraków po szpinaku i innych warzywach korzeniowych.
Obornik pod buraki ćwikłowe może być każdy, ale najlepszy jest nawóz koński. Unikać trzeba stosowania obornika pochodzącego od zwierząt, które były karmione liśćmi buraków (ze względu na możliwość przeniesienia grzybów wywołujących chorobę chwościk buraka).
Burak ćwikłowy nie urośnie tylko na słabym piasku, glebie podmokłej i kwaśnej.
Podlewanie: umiarkowane
Burak ćwikłowy wymaga podlewania tylko, gdy ziemia jest sucha. Toleruje przesuszenie. Podlewać trzeba przy korzeniach tak, by jak najmniej zraszać liście. Podlewanie na liście sprzyja rozwojowi choroby chwościk buraka.
Nawożenie: w uprawie amatorskiej lepiej unikać
Nadmiernie nawożone buraki ćwikłowe mają skłonność do gromadzenia szkodliwych dla zdrowia azotanów!
Odporność na mróz: różna w zależności od wieku buraków
Wiosną siewki i młode buraczki ćwikłowe giną w temperaturze 0 stopni Celsjusza. Gdy prognozowane są wiosenne przymrozki, warto je przykryć np. włókniną lub folią perforowaną.
Jesienią zaś duże buraki wytrzymują mróz do minus 3-4 stopni.
Choroby i szkodniki: podobne jak buraków liściowych i cukrowych
Burak ćwikłowy jest często atakowany przez choroby grzybowe. Powodują one obniżenie plonu.
Z chorób najbardziej uciążliwy jest chwościk buraka. Jak zapobiegać tej chorobie CZYTAJ TUTAJ
Inne choroby to m.in. mączniak rzekomy buraka, rdza buraka, zgorzel siewek buraka.
Jednym ze skutecznych sposobów ograniczenia występowania chorób buraków jest ich zmianowanie. Burak ćwikłowy na tym samym miejscu należy uprawiać nie częściej niż co 3 lata. Inny prosty sposób to sianie buraków w przewiewnych miejscach, aby ich liście jak najszybciej wysychały po rosie, deszczu czy podlewaniu.
Burak ćwikłowy rośnie zdrowiej w uprawie współrzędnej. O dobrym i złym sąsiedztwie dla buraków CZYTAJ TUTAJ
Ze szkodników buraki ćwikłowe atakują najczęściej śmietka ćwiklanka i śmietka burakowa oraz mszyca burakowa. Groźnym pasożytem buraków jest nicień mątwik burakowy.
Jak zwalczać mątwika burakowego CZYTAJ TUTAJ
Ciekawe odmiany buraków ćwikłowych
- Astar – czerwony; okrągły
- Boldor – pomarańczowo-żółty, okrągły
- Chrobry – czerwony; okrągły
- Cylindra – czerwony, walcowaty
- Czerwona Kula – czerwony; okrągły
- Egipski – czerwony; okrągły
- Nochowski – czerwony; okrągły
- Okrągły Ciemnoczerwony – czerwony; okrągły
- Opolski – czerwony, walcowaty
- Rywal – czerwony, walcowaty
Warto wiedzieć
- Burak ćwikłowy jest uprawiany w Polsce od wieków. Do połowy XVIII wieku najpopularniejsze były buraki ćwikłowe o korzeniach walcowatych, czerwonych. Pod koniec XVIII wieku pojawiły się buraki ćwikłowe o korzeniach okrągłych, także czerwonych (nazywano je angielskimi). Znane były również buraki ćwikłowe w kolorze żółtym.
- Buraczki pruskie to potrawa z województwa pomorskiego wpisana na polską „Listę Produktów Tradycyjnych”. Przygotowuje się ją ze starych odmian Czerwona Kula lub Opolski z dodatkiem kminku.