Ma zielone liście cały rok. Bukszpan wiecznie zielony jest łatwy w uprawie. Bardzo lubi strzyżenie Nadaje się m.in. na żywopłoty i zielone rzeźby.
Cechy: krzew zimozielony
Inne nazwy: bukszpan zwyczajny, Buxpan, Buxus sempervirens, gryszpan
Wysokość: 1-9 m (w zależności od odmiany)
Szerokość: 1-3 m (w zależności od odmiany)
Bukszpan wieczniezielony rośnie wolno. Wysokie odmiany potrzebują aż kilkuset lat, by osiągnąć 8-9 m wysokości.
Wymiary bukszpanu bardzo łatwo korygować cięciem. Bukszpan wieczniezielony znosi je doskonale.
Kwitnienie: kwiecień-czerwiec (IV-VI)
W czasie kwitnienia bukszpany są chętnie odwiedzane przez pszczoły. Kwitną tylko starsze bukszpany, które mają około 10 lat i więcej.
Kwiaty: żółte, drobne
Bukszpan wieczniezielony ma kwiaty niepozorne. Trudno je zauważyć.
Zapach: niewyczuwalny
Owoce: bez wartości zdobnej
Owoce bukszpanu wyglądają jak kanciaste torebki. Najpierw są zielone, a potem brązowieją. Zwykle większość torebek z nasionami jest usuwana podczas strzyżenia bukszpanu.
Liście: zielone lub pstre (biało-zielone, żółto-zielone), grube, sztywne, z gładkimi brzegami; nie opadają na zimę
Bukszpan wieczniezielony jest ozdobny z liści. Mocno się krzewi, zwłaszcza gdy rośnie w słonecznym miejscu i jest systematycznie przycinany.
Zastosowanie: jako pojedynczy egzemplarz lub grupa krzewów, niskie żywopłoty, obwódki, zielone rzeźby, uprawa w donicach
Bukszpan wieczniezielony tworzy piękne tło dla innych roślin. Można go zestawiać np. z iglakami, kwiatami cebulowymi, krzewami kwitnącymi. To popularna roślina na obwódki.
Pomysły na bukszpanowe obwódki CZYTAJ TUTAJ
Stanowisko: słoneczne, półcień, cień
Bukszpan wieczniezielony nie jest wybredny co do stanowiska. Jest jednak gęściejszy, gdy ma dużo słońca.
Odmiany bukszpanu o zielonych liściach lepiej tolerują cień niż odmiany o liściach pstrych.
Gleba: przeciętna; odczyn od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH 6,5-7,5)
Bukszpan wieczniezielony nie ma specjalnych wymagań co do ziemi. Lepiej jednak rośnie, gdy jest ona lekka. Nie może być jednak podmokła i zbyt kwaśna.
Podlewanie: umiarkowane
Bukszpan wiecznie zielony lubi być podlewany, ale nie może mieć zbyt mokro. Więcej wody potrzebują młode krzewy. Starsze dobrze znoszą kilkudniowe przesuszenie.
Nawożenie: kwiecień – lipiec (IV-VII)
Bukszpan wieczniezielony nie ma dużych wymagań pokarmowych. Jednak systematycznie nawożony rośniej bujniej. Do nawożenia wystarczą 1-2 dawki nawozu do krzewów ozdobnych z liści (zawierają większą dawkę azotu) według dawki na opakowaniu.
Bukszpany nie powinny być nawożone później niż w lipcu (VII). Późne nawożenie powoduje przemarzanie bukszpanów zimą.
Rozmnażanie: nasiona, sadzonki zdrewniałe
Najłatwiej bukszpany rozmnaża się z sadzonek, które mają tak zwane piętki. Można je ukorzeniać w gruncie albo skrzynkach. Sadzonki bukszpanów najlepiej ukorzeniają się w maju i czerwcu (V-VI) .
Cięcie: marzec – wrzesień (III-IX)
Bukszpan wieczniezielony świetnie znosi cięcie, nawet bardzo mocne.
Cięcie bukszpanu najlepiej wykonać 3 razy w sezonie:
- Pierwsze cięcie – robi się w marcu (III). Nożycami ścina się wierzchołki pędów. Wraz z nimi likwiduje się groźnego szkodnika – miodówkę bukszpanową, która oszpeca i osłabia bukszpany.
Więcej o zwalczaniu miodówki bukszpanowej CZYTAJ TUTAJ
- Drugie cięcie – najlepiej wykonać w czerwcu (VI). W tym czasie bukszpan ma dużo młodych przyrostów, które nieregularnie rosną. Bukszpany przycina się nożycami według wybranego kształtu, np. w kule.
- Trzecie cięcie – robi się na przełomie sierpnia i września (VIII-IX). Wystarczy lekko poprawić kształt bukszpanów.
Bukszpan wieczniezielony powinien być strzyżony w dni pochmurne.
Wytrzymałość na mróz: dobra lub bardzo dobra
Podczas mroźnej zimy bez śniegu bukszpan wieczniezielony może schnąć z braku wody. Dlatego przed zimą trzeba bukszpany podlać. Warto też bukszpany ściółkować, np. korą. Ściółka zapobiega wysychaniu gleby zimą.
Ogólnie bukszpan wieczniezielony dobrze znosi polskie zimy. Jeśli bukszpany przemarzają, to zwykle były przenawożone późnym latem.
Choroby i szkodniki: odporny
Bukszpan wieczniezielony rzadko choruje. Na ciężkich glebach i nadmiernie podlewany może być atakowany przez choroby grzybowe.
Najgroźniejszym szkodnikiem bukszpanów jest miodówka bukszpanowa.
Ciekawe odmiany bukszpanu wieczniezielonego
- Angustifolia – zielony; wysokość 2 m
- Argenteovariegata – biało-zielony; wysokość 3 m
- Aureovariegata – żółto-zielony; wysokość 1 m
- Blauer Heinz – niebieskozielony; wysokość 1 m
- Golden China – żółto-zielony; wysokość 1 m
- Suffruticosa – zielony; wysokość 1 m
Warto wiedzieć
- Bukszpan od wieków jest uważany za roślinę magiczną. Miał chronić od złego. Dlatego sadzono go często przy wejściu do domu oraz na grobach (te zwyczaje są ciągle praktykowane). Obwódki bukszpanowe w ogrodach chroniły zaś przed zakusami złodziejów.
- Bukszpan był kiedyś lekiem. Stosowano go m.in. na padaczkę.
- Bukszpan wieczniezielony zawiera alkaloidy, m.in. buksynę. We współczesnej medycynie prowadzone są badania z wykorzystaniem bukszpanu w kierunku walki z wirusem HIV oraz nowotworami. Na własną rękę nie wolno się leczyć bukszpanem, bo można się nim zatruć. Objawy to m.in. drgawki, wymioty, biegunka.
Bukszpan jest niebezpieczny tylko po zjedzeniu. Można go dotykać rękami bez rękawic.
- Bukszpan wieczniezielony jest uprawiany w Polsce od wieków. Sadzono go m.in. w pałacowych ogrodach. Nadal jest najbardziej popularny. W polskich ogrodach spotykane są także bukszpany innych gatunków, m.in. bukszpan drobnolistny (Buxus microphylla) i bukszpan koreański (Buxus sinica). Coraz popularniejsze są krzyżówki bukszpanu wieczniezielonego z innymi gatunkami bukszpanów. Wyróżnia je m.in. bardzo dużo odporność na mróz.