Jej długie kwiatostany najczęściej są żółto-pomarańczowe. Trytoma groniasta to bylina kłączowa. Kwitnie od lipca do pierwszych przymrozków.
Inne nazwy: Knifofia, Kniphofia uvaria, Płonąca pochodnia, Wstydlin kłosowy
To egzotyczna roślina ogrodowa, która dość dobrze zimuje w polskim klimacie. Należy do rodziny złotogłowowatych. Spokrewniona jest z takimi roślinami jak aloes, gasteria, hawersja, liliowiec, pustynnik.
Pochodzenie: Afryka
Cechy: bylina
Organem przetrwalnikowym jest kłącze.
Wysokość: do 120 cm
Największą wysokość trytomy groniaste osiągają podczas kwitnienia.
Kwiaty: zwykle dwubarwne (żółte, pomarańczowe, czerwone, limonkowe, kremowe, białe); zebrane w długie, groniaste kwiatostany
W każdym kwiatostanie są setki drobnych kwiatów. Kształt kwiatostanów podobny jest do szafirków, ale są one wielokrotnie większe. Kwiaty otwierają się od dołu do góry kwiatostanów.
Najpopularniejsze są trytomy groniaste dwubarwne, zwłaszcza żółto-pomarańczowe. Gdy kwitną przypominają płonące pochodnie, ale mogą się też kojarzyć z wyciorami do armat czy szczotkami do butelek. Wyglądają bardzo efektownie na rabatach.
Zapach: brak
Kwitnienie: od lipca (VII) do pierwszych przymrozków
Liście: zielone; zamierają na zimę
Liście trytomy są długie, wąskie, odziomkowe.
Zastosowanie: rabaty kwiatowe i z niskimi trawami ozdobnymi (np. rozplenicami), donice na balkonie i tarasie, ogrody w stylu naturalnym
Rozmnażanie: podział kęp i nasiona
- Nasiona – siew od kwietnia do czerwca (IV-VI). W miejscach docelowych siewki sadzi się na przełomie lata i jesieni;
- Podział kęp – w marcu lub kwietniu (III-IV).
Cięcie: po kwitnieniu
Przekwitłe kwiatostany też mają walory ozdobne, zwłaszcza na rabatach w stylu naturalnym, i niekoniecznie trzeba je ścinać.
Po przekwitnięciu warto poczekać, aż pęd kwiatowy zaschnie w co najmniej 2/3. Dopiero wtedy się go ścina. Ewentualnie ścina się tylko przekwitły kwiatostan, pozostawiając jego pęd. Dzięki temu roślina może zmagazynować w kłączach więcej zapasów pokarmowych. Trytoma gromadzi je m.in. z fotosyntezy (niezbędne jest do niej światło) przy pomocy liści oraz zielonej części pędu kwiatowego.
Stanowisko: słoneczne
Ziemia: żyzna, próchnicza, przepuszczalna; odczyn zbliżony do obojętnego (około pH 7)
Przesadzanie: co 3-5 lat
Podlewanie: umiarkowane
Latem preferuje lekko wilgotną ziemię, a zimą – raczej suchą.
Nawożenie: kwiecień – lipiec (IV-VII); co miesiąc – w gruncie, co 1-2 tygodnie – w donicach
Trytoma bardzo lubi podsypywanie kompostem świeżym lub granulowanym (najlepiej kilka razy w sezonie, w tym przed zimą).
Odporność na mróz: do minus 28 stopni Celsjusza
Trytoma dobrze zimuje, ale jeśli jest ściółkowana, np. korą albo kompostem. Powinny ją też okrywać własne, zaschnięte liście (ścina się je dopiero wiosną) oraz liście innych roślin rosnących obok, np. ozdobnych traw.
Choroby i szkodniki: odporna
Nie sprawia większych problemów.
Ciekawe odmiany trytomy groniastej
- Atlanta – kremowo-pomarańczowa
- Flamenco – kwiaty żółto-pomarańczowe
- Green Jade – kwiaty limonkowe
- Limelight – kwiaty żółto-limonkowe
- Nancy Red – kwiaty czerwone, cieniowane żółtym kolorem
- Nobilis – kwiaty żółto-pomarańczowe
- Poco Yellow – kwiaty żółte
- Royal Castle – kwiaty żółto-pomarańczowe
- Solar Flare – kwiaty żółte
Warto wiedzieć
- Łacińska nazwa trytomy groniastej – Kniphofia uvaria – upamiętnia niemieckiego lekarza i botanika, którym był Johannes Kniphof (1704-1763). Nazwę wymyślił Conrad Moench (1745-1805) – także niemiecki botanik.
Przez wiele lat botanicy nie byli zgodni do jakiego rodzaju roślin zaliczyć trytomę groniastą. Wielu uważało ją nawet za gatunek aloesu (jest z nim spokrewniona i ma podobny kwiatostan).
Nazwę aloes groniasty nadał jej w XVIII wieku Karol Linneusz (1707-1778) – słynny szwedzki przyrodnik i lekarz. Potem zakwalifikowano ją do rodzaju Tritoma (stąd nazwa trytoma), a od połowy XIX wieku zaliczono ją do rodzaju Kniphofia (stąd nazwa knifofia).
- Trytoma groniasta nie jest jedynym gatunkiem trytomy. W ogrodach jest jedna zdecydowanie najpopularniejsza.