To wyjątkowo smaczne warzywo i zioło przyprawowe. Rukiew wodna nadaje się do uprawy w podmokłym gruncie, donicach bez otworów w dnach oraz strumykach.
Inne nazwy: Nasturtium officinale, Rzeżucha wodna
Cechy: bylina
Rukiew wodna uprawiana jest jako warzywo i zioło przyprawowe. Należy do rodziny kapustowatych. Spokrewniona jest z takimi roślinami jak kalarepa, kapusta biała, kapusta czerwona, kapusta pekińska, kapusta włoska, komatsuna, lewkonia letnia, mizuna, modrak morski, rukola, rzodkiew, rzodkiewka.
Wysokość: 10-50 cm (w zależności od sposobu uprawy)
Długość: 20-100 cm (w zależności od sposobu uprawy)
Rukiew wodną można uprawiać w gruncie, donicach oraz strumykach. Największa rośnie w strumykach.
W zależności od sposobu uprawy płoży się po mokrej ziemi albo jej pędy kołyszą się w wodzie i wystają ponad nią.
Liście: zielone
Kwitnienie: czerwiec – sierpień (VI-VIII)
Kwiaty rukwi wodnej są białe i tak drobne, że trudno je zauważyć.
Rozmnażanie: nasiona i sadzonki
- Siew – od marca do lipca (III-VII). Nasiona rukwi wodnej wschodzą po 7-14 dniach. Jeśli jest ciepło, kiełkowanie jest szybsze. Nasiona wysiewa się w gruncie (podmokłym) lub w donicach. W strumykach siew rukwi jest trudny ze względu na płynącą wodę. Lepiej w nich sadzić sadzonki.
- Sadzonki – dobrze przyjmują się w sierpniu i wrześniu (VIII-IX).
Zbiór: czerwiec – październik (VI-X) w uprawie w ziemi oraz prawie cały rok w uprawie w strumieniu
Zastosowanie: liście dodaje się do masła, serków do smarowania, zup, sałatek, koktajli warzywnych; to wyjątkowo smaczna przyprawa i dekoracja dań
Rukiew wodna jest warzywem o bardzo dużych walorach prozdrowotnych. Zawiera witaminy A, B2, B3, B6, C, D, E, a także cynk, jod, kwas foliowy, magnez, potas, wapń. Obniża cholesterol, oczyszcza organizm, poprawia cerę.
Rukwią wodną nie można się najeść. Jej smak jest charakterystyczny, orzeźwiający, delikatny, chrupki. Poprawia walory smakowe różnych dań.
Obecnie rukiew wodną uprawia się zwykle tylko od wiosny do jesieni (strumyki, w których mogłaby rosnąć także zimą, są w ogrodach rzadkością). Dawniej ceniono to warzywo zwłaszcza zimą. Tak pisał o smaku rukwi wodnej „Ogrodnik Polski” w 1888 roku:
„Rukiew najsmaczniejsza jest w chłodnej porze roku, a zatem na wiosnę, w jesieni i przez całą zimę; spożywają też i w lecie, ale nie jest już tak smaczną”.
Jeden z najlepszych starych opisów rukwi wodnej znajduje się w książce „Chrystyana Reicharta ogrody warzywne” z 1824 roku. Autor podaje, że serwowano ją samą albo w sałatkach z selerem, kapustą głowiastą, rzodkwią. Posiekaną dodawano do masła, którym smarowano chleb. Aby dłużej zachować jej świeżość, trzymano rukiew wodną w studni lub wkładano do naczynia. Na targach sprzedawana była w pęczkach.
„Używa się także drobno pokraiana, w wodzie odgotowana, a po zcedzeniu tey, nalawszy nieco bulionu i dodawszy masła lub słoniny, tak usmażona; niektórzy dodaią ieszcze do tego grzanki z chleba pszennego, albo też gotowaną sałatę i cebulę, albo przyprawuią kwiatem muszkatowym”.
Stanowisko: półcień
Gdzie siać i sadzić: stanowiska podmokłe, donice bez otworów w dnach, wolno płynące strumyki
Rukiew wodna potrzebuje dużo wilgoci. W gruncie i donicach bez otworów w dnach wzrasta jak jednoroczna roślina bagienna. W takiej uprawie do jedzenia zrywa się końcówki pędów, liście, kwiaty, młode łuszczyny z nasionami.
W strumykach rukwie wodne rosną jako byliny i są najbardziej okazałe. Ścina się pędy wystające ponad wodę.
Gleba: przeciętna i żyzna; pH 6-7
Podlewanie: potrzebuje dużo wody
Nie udaje się w suchej glebie! Rośnie w wodzie (w wolno płynących strumykach) oraz w podmokłej ziemi, najlepiej kompostowej.
Nawożenie: niepotrzebne w uprawie jednorocznej (w gruncie), jesienią w uprawie wieloletniej (w strumykach)
Jeśli rukiew wodna jest uprawiana w podmokłym gruncie lub donicach, warto przed siewem wzbogacić ziemię kompostem.
W uprawie w strumykach do nawożenia stosuje się dobrze rozłożony obornik bydlęcy lub owczy. Aby zasilić rukiew wodną uprawianą w płynącej wodzie, potrzebne jest doświadczenie (nawóz dociska się do dna potoku).
Odporność na mróz: bardzo dobra, ale jeśli zimą zakrywa ją woda (strumienia, w którym rośnie)
Wymarza w uprawie gruntowej i doniczkowej. Jej uprawa jest jednak tak łatwa, że można rukiew uprawiać jako roślinę jednoroczną (choć jest byliną)
Choroby i szkodniki: jak innych roślin kapustowatych
Najzdrowiej rukiew wodna rośnie, jeśli jest zanurzona w strumieniu. Woda chroni ją np. przed gąsienicami motyli bielinków.
Warto wiedzieć
- Ciekawy opis uprawy rukwi wodnej zachował się w książce „Chrystyana Reicharta ogrody warzywne” z 1824 roku:
„Rzeżucha wodna (dawna nazwa rukwi wodnej – przy. Niepodlewam), na potrzebę stołową, zrzyna się nożem albo sierpem, przyczem ogrodnik klęczy na dylu wpoprzek nurka leżącym, podobnie iak przy iey sadzeniu. Roślina ta szczególnie w zimie naybardziey iest pożądana, i dlatego zrzyna się często podczas naytęższego mrozu, mianowicie w nurkach bliżey zdroiu leżących, a tem samem ciepleyszych. W takim przypadku gdy się tylko garść ieda urznie i ta, iak zwyczay, witką wierzbową zwiąże, zaraz wiązeczkę tę w wodzie zanurzyć należy, a nawiązawszy takich ile potrzeba, dobywają się razem z wody, kładną do faski lub innego drewnianego naczynia, które się natychmiast suknem okrywa i prędko do ciepłej izby zanosi (86). Tu pakuią się w wiązki w naczyniu drewnianem warstwami, żeby trzonki rzeżuchy oparte były o ścianę naczynia, i tak niosą na sprzedaż do miasta”.
Jak wspomina autor książki istniały specjalne narzędzia do uprawy rukwi wodnej. Jednym z nich było klepadło (deska z dziurami osadzona na trzonku), które służyło do przyklepywania rzeżuchy zimą, by nie wystawała z wody (wtedy marznie). Inne narzędzie to zastawka (z deski na żerdzi) do zbierania rzęsy i innych zanieczyszczeń oraz nawożenia obornikiem.
- Rukiew wodna była w weselnym menu brytyjskiego księcia Williama z księżną Catherine (ślub odbył się w 2011 roku). Znajdowała się na miniaturowych tartach ze szparagami.
- Według „Ogrodnika Polskiego” z 1888 roku to cesarz Napoleon sprowadził rukiew wodną z Niemiec do Paryża i spopularyzował.
- Rukiew wodna znajduje się w kilku herbach francuskich miejscowości i gmin: D’Huison-Longueville, Vayres-sur-Essonne, Vernon.