To sposób na ochronę wschodzących roślin przed patogenami. Można kupić nasiona zaprawiane lub zrobić zaprawianie własnoręcznie.
Zaprawianie to jedna z metod uszlachetnia nasion. W ten sposób chroni się wschodzące rośliny przed chorobami i szkodnikami. Nasiona można kupić zaprawione albo zaprawiać własnoręcznie (zaprawy dostępne są w sklepach ogrodniczych lub można przygotować własną). Producenci nasion używają różnych zapraw (skład podany jest na opakowaniach). Po zaprawieniu nasiona nie zmieniają kształtu, ale mogą mieć inny kolor (w niektórych zaprawach są barwniki).
Co jest składnikiem zapraw? W uprawie amatorskiej stosuje się zaprawy na bazie naturalnych składników. Nasiona zaprawiać można na sucho i mokro. Popularną zaprawą do nasion, którą kupuje się w sklepach ogrodniczych, jest mączka bazaltowa (zwykle stosowany jako nawóz). Do własnoręcznego zaprawiania nasion używane są też np. mleko (świeże lub w proszku), miód, oraz wyciągi z roślin (m.in. czosnku, grejpfruta, rumianku), pożyteczne grzyby (do kupienia w sklepach ogrodniczych).
Producenci nasion do zaprawiania nasion często stosują ekstrakt z grejpfruta (np. Biosept), który zwalcza i zapobiega rozwojowi chorób grzybowych, a także zwiększa odporność roślin. Dodają także barwniki oraz konserwanty, których używa się w przemyśle spożywczym (informacje można znaleźć na opakowaniach nasion).
To np. konserwanty E202 (sorbinian potasu) i E211 (benzoesan sodu) oraz barwniki E110 (żółcień pomarańczowa) i E124 (czerwień koszenilowa). W zaprawach na nasionach może też być E330, czyli kwasek cytrynowy często stosowany w kuchni.
Gotowe nasiona zaprawiane mają różowy kolor, który nadają im właśnie barwniki. To wizualny sygnał, że nasiona były poddane takiemu procesowi. Nie jest to „silna chemia”, ale takich nasion nie należy oczywiście jeść ani karmić nimi zwierząt (mimo że te same barwniki są w żywności kupowanej w sklepach). Niekiedy barwniki mogą uczulać, dlatego warto używać rękawiczek podczas siewu.
Nasiona zaprawiane mają zarówno zalety, jak i wady. Oto najważniejsze z nich:
Zalety nasion zaprawianych
Nasiona można zaprawiać własnoręcznie
Własnoręcznie można zaprawiać nasiona na sucho (nasiona mogą poczekać na siew dłuższy czas) lub mokro (nasiona trzeba posiać szybko, najlepiej w ciągu kilku godzin). Wsypuje się je do słoika, a następnie dodaje zaprawę, zakręca go i miesza potrząsając. Zaprawy mogą być różne, np. ekstrakt z grejpfruta, mączka bazaltowa, mleko, napar z rumianku, pożyteczne grzyby, jak Glomus intraradices, Glomus mosseae, Pythium oligandrum), Trichoderma asperellum, Trichoderma harzianum, Trichoderma longibrachiatum (znajdują się w biopreparatach, np. Polyversum WP czy Power Seed P).
Zaprawianie nasion jest stosowane od wieków. Dawniej najczęściej używano do tego np. mleka, wody z cukrem lub miodem, wody po moczeniu rodzynków. Głównym celem zabiegu nie była walka z chorobami i szkodnikami, jak obecnie, ale… słodsze owoce. Najczęściej zaprawiano tak arbuzy, dynie, karczochy, melony, ogórki, rzodkwie. Wyjątkiem była rzepa. Jej nasiona zaprawiano na mokro przed siewem w soku rozchodników, by siewek nie zjadły szkodniki.
Przeczytaj także: Moczenia nasion w mleku – czy potrzebne przed siewem
Zaprawione nasiona można kupić
W sklepach ogrodniczych do kupienia są gotowe zaprawione nasiona, które wystarczy posiać. Najczęściej to bób, burak, cukinia, dynia, fasola, groch, kapusta, marchew, ogórek, pietruszka, pomidor, por, rzodkiewka, szpinak. Na sklepowych półkach nasiona zaprawiane są popularniejsze niż nasiona inkrustowane.
Zdrowsze siewki
Składniki znajdujące się w zaprawach wpływają na zdrowie wschodzących roślin. Zapobiegają rozwojowi patogenów, w tym wywołujących choroby odglebowe, jak zgorzel siewek oraz fytoftoroza. Wzmacniają też naturalną odporność przed szkodnikami.
Ochrona przed przesuszeniem
Niektóre zaprawy, np. mączka bazaltowa, ma wszechstronne działanie. To nawóz (zawiera bardzo dużo krzemionki), który pomaga też zatrzymywać wilgoć w glebie, gdy jest jej dużo, i oddawać, jeśli gleba wysycha (podobnie jak glina oraz hydrożel). Dzięki temu wschodzące rośliny są mniej narażone na suszę.
Nieco inaczej działają pożyteczne grzyby mikoryzowe, np. Glomus intraradices i Glomus mosseae (są w mikrobiologicznej zaprawie nasiennej Power Seed P). Dostarczają one roślinom-żywicielom wodę oraz składniki odżywcze, aby lepiej rosły. Rośliny rewanżują się im substancjami, które uzyskują w procesie fotosyntezy (grzyby tego nie potrafią). Grzyby mikoryzowe dbają o rośliny przez cały okres uprawy, nie tylko podczas wschodzenia!
Łatwiejsza uprawa
Nasiona zaprawiane pomagają uchronić rośliny przed patogenami, co pomaga uniknąć błędów w uprawie i nietrafnie dobranych środków ochrony.
Wady nasion zaprawianych
Nasiona zaprawiane są droższe
W porównaniu do zwykłych, nasiona zaprawiane są droższe, ale niewiele więcej.
Drobne nasiona trudno zaprawić własnoręcznie
W przypadku małych nasion, np. kapusty, marchwi czy pietruszki, trudno jest je zaprawić samemu, a następnie posiać. W suchej zaprawie nasiona drobne się „gubią”, a w mokrej – sklejają. Łatwo zaprawiać nasiona duże, np. bobu, grochu, cukinii, dyni.
Niewielki wybór gotowych nasion zaprawianych
W sklepach ogrodniczych jest znacznie większy wybór nasion zwykłych niż zaprawianych. Najczęściej to popularne odmiany, które są chętnie kupowane od lat.