To miesiąc, gdy zima jest za pasem. Listopad w ogrodzie jest czasem grabienia ostatnich, opadłych liści, nawożenia obornikiem, wapnowania gleby i innych prac.
W listopadzie dni są coraz krótsze. Spada temperatura, zwłaszcza nocą. Zdarza się, że pada śnieg. Rośliny zapadają w sen zimowy. Przed zimą niektóre należy osłonić przed mrozem. Trzeba też przygotować glebę do kolejnego sezonu. Pracy jest dużo.
Osłony zimowe
Gdy w nocy zaczynają się przymrozki, można zacząć okrywać bardziej wrażliwe rośliny. Ochrony szczególnie potrzebują np. młode azalie, magnolie, pierisy, różanecznki, niektóre powojniki, drzewka owocowe i róże.
Zimowe zabezpieczanie przed mrozem najlepiej zacząć od ściółkowania, np. korą, torfem, szyszkami. Następnie rośliny okrywa się słomą, gałązkami roślin iglastych, agrowłókniną. Przed wysuszającymi, zimowymi wiatrami bardzo dobrze chronią np. parawany z agrowłókniny.
Okrywanie róż wykonuje się, gdy temperatura w nocy spada do minus 5 stopni Celsjusza, a w nocy wynosi do 5 stopni Celsjusza. Skuteczną osłoną na zimę jest kopczykowanie. Użyć można np. ziemi, torfu, kory.
Stare iglaki kolumnowe warto związać sznurkiem, by pod naporem śniegu nie straciły kształtu.
Sklep Niepodlewam poleca: Parawan ochronny dla roślin oraz Agrowłóknina zimowa
Sadzenie drzew i krzewów
Listopad, zwłaszcza pierwsza połowa tego miesiąca, to dobry czas na sadzenie krzewów i drzew ozdobnych oraz owocowych, zarówno z tzw. gołym korzeniem, jak i kupionych w pojemnikach. Jeśli w ogrodzie jest sucha ziemia, do dołków przed sadzeniem korzystnie jest wsypać hydrożel. Będzie on pochłaniał wilgoć, np. po deszczu i z topniejącego śniegu, oraz oddawał ją korzeniom w czasie braku opadów. To także sposób na ograniczenie podlewania na wiele lat.
Świeżo posadzone rośliny warto wyściółkować, np. korą, szyszkami, torfem. To ochrona przed nadmiernym wysychaniem ziemi, także w czasie zimy. Młode krzewy i drzewka bez takiej ochrony mogą schnąć, zwłaszcza jeśli będzie mróz, ale nie spadnie śnieg.
Sklep Niepodlewam poleca: Szpadel prosty oraz Terracottem 5 kg – nawóz z hydrożelem poprawiający właściwości gleby
Siew warzyw do gruntu
Wiele warzyw można siać przed zimą. To tzw. siew ozimy lub pod grudę. W listopadzie można siać takie warzywa jak marchew, koper, pasternak, pietruszka. Szczególnie pasternak i pietruszkę warto siać przed zimą. Wiosną wschodzą lepiej, gdyż gleba jest wilgotna po śniegowych roztopach. Poza tym nasiona pasternaku szybko tracą zdolność kiełkowania. Lepiej jego nasion nie trzymać w domu do wiosny lecz posiać przed zimą.
Sklep Niepodlewam poleca nasiona: Pietruszka korzeniowa Halblange oraz Marchew Flyaway
Zbiór plonów
Listopad to czas zbiorów późnych warzyw, jak jarmuż, kapusta, roszponka, topinambur. Nadal można zbierać wiele ziół przyprawowych, jak oregano, rozmaryn, szałwia lekarska, szczypiorek czosnkowy.
Na grządkach można zostawić – i zbierać aż do wiosny – jarmuż, pory, roszponkę.
Grabienie jesiennych liści
W listopadzie drzewa i krzewy zrzucają ostatnie liście (oprócz gatunków ziemozielonych). Z trawnika, tarasu czy ścieżek trzeba je usuwać. Pod liśćmi trawa ginie. Pozostawienie ich na nawierzchniach to zaś ryzyko poślizgnięć.
Na rabatach część opadłych liści można zostawić. Do wiosny rozłożą się i zamienią w próchnicę. Większość zgrabionych liści można kompostować (nie nadają się liście chore). Aby przyśpieszyć kompostowanie, warto stosować specjalne preparaty, np. Active Komposter.
Gdy w kompostowniku brakuje miejsca na liście, można wykorzystać worki do kompostowania.
Okres grabienia liści kończy się zwykle do połowy listopada.
Sklep Niepodlewam poleca: Grabie wachlarzowe regulowane z taśmy, Grabie 14-zębne wzmocnione, Preparat przyspieszający kompostowanie Active Komposter
Pielęgnacja trawnika
Systematycznie trzeba usuwać liście z trawnika.
Gdy późna jesień jest ciepła, pod trawnikiem mogą zadomowić się krety (o ich obecności świadczą kopce ziemne) oraz nornice (ryją długie korytarze). Najlepiej od razu je przepłoszyć używając środków na krety i nornice.
Krety, jeśli zostaną w ogrodzie, będą aktywne także w czasie odwilży zimą oraz wiosną.
Sklep Niepodlewam poleca: Odstraszacz kretów i nornic, Urządzenie Kretołap pułapka
Jesienne nawożenie obornikiem
Jesienią, raz na 4 lata, warzywnik warto zasilić obornikiem. W listopadzie nadal można to zrobić! Użyć można obornika świeżego, jak i granulowanego. Obornik przekopuje się na głębokość 10-20 cm.
Gdy ziemia już zamarznie (czasem to dopiero w grudniu), na trawniku można rozsypać cienką warstwą obornik granulowany. Do wiosny granulki rozpadną się i trawa będzie miała gotowe składniki pokarmowe do wykorzystania.
Sklep Niepodlewam poleca: Obornik bydlęcy granulowany
Wapnowanie gleby
Co 2-4 lata warto wykonać wapnowanie gleby w części warzywnej. Nawóz wapniowy, po rozsypaniu na powierzchni ziemi, trzeba przekopać na głębokość 15-20 cm.
Uwaga! Wapnowania gleby nigdy nie należy robić jednocześnie z nawożeniem obornikiem. W glebie zachodzą bowiem wtedy reakcje chemiczne, które sprawiają, że np. azot i fosfor stają się niedostępne dla roślin. Przerwa między nimi powinna wynosić co najmniej 2 miesiąca.
Wyróżnia się dwa typy nawozów wapniowych: wapniowe węglanowe (polecane do ogrodów; działają wolno) oraz wapniowe tlenkowe (stosowane głównie w rolnictwie; działają szybko).
Przed wapnowaniem warto zbadać pH gleby przy pomocy kwasomierza albo zestawu z paskami do badania pH gleby. To ułatwia dopasowanie dawki nawozu wapniowego do odczynu gleby.
Sklep Niepodlewam poleca: Wapno kredowe granulowane z magnezem, Kwasomierz pH zestaw do badania gleby, Pehametr glebowy 4w1 elektroniczny
Robimy kompost
Opadłe liście oraz inne resztki ogrodowe, a także odpadki z kuchni, np. fusy i obierki, warto kompostować. Za rok zmienią się w cenny nawóz, którym nie można przenawozić.
Na zimę kompostownika nie trzeba zamykać ani robić osłon przed mrozem.
Sklep Niepodlewam poleca: Eko Kompostownik Maxisilio oraz Zestaw do kompostowania w workach
Oczko wodne
Gdy temperatura spadnie poniżej 10 stopni Celsjusza, trzeba przestać karmić ryby w oczku wodnym. Na powierzchni wody kładzie się styropianowy pływak, by tafla woda całkowicie nie zamarzła. Dzięki temu woda jest naturalnie natleniana.
Z powierzchni oczka wodnego trzeba usunąć opadłe liście.
Czyszczenie donic i narzędzi
Przed zimą trzeba zrobić przegląd kosiarki i innych narzędzi ogrodniczych. Donice, skrzynki oraz podstawki warto umyć, najlepiej z dodatkiem mydła potasowego, aby były gotowe do wiosennego sadzenia.
Okrywanie roślin balkonowych i tarasowych
Na zimę zostawia się na balkonach i tarasach wiele roślin, jak iglaki czy róże. Wszystkie trzeba zabezpieczyć na zimę, nawet tak odporne na mróz jak kosodrzewina. Największe zniszczenia wśród roślin zimujących na balkonach i tarasach wyrządza nie mróz lecz brak wody. Gdy całkowicie zamarza ziemia w donicach, rośliny schną z braku wody.
Wszystkie rośliny w pojemnikach trzeba wyściółkować. Ściółka zapobiega bowiem wyparowywaniu wody, ale chroni też przed zamarzaniem ziemi w doniczce.
Donice uwija się materiałami izolacyjnymi, np. tekturą czy folią bąbelkową. Jeśli można podnieść pojemniki, pod ich dna warto wsunąć deski, płytę drewnopochodną albo styropian.
Po nastaniu dużych mrozów, co zwykle ma miejsce w styczniu i lutym (I-II) na rośliny narzuca się białą agrowłókninę (do kupienia w sklepach ogrodniczych).
Sklep Niepodlewam poleca: Agrowłóknina zimowa oraz Agrowłóknina jesienno-zimowa
Osłony przed dzikimi zwierzętami
W ogrodach blisko lasów duże szkody mogą wyrządzać dzikie zwierzęta. Przykładowo, sarny i zające obgryzają młode drzewka. Dziki zaś potrafią w kilka godzin zryć rabaty.
Dzikie zwierzęta można odstraszać, np. preparatami z naturalnym zapachem psów. Drzewka zaś dobrze chronią chochoły ze słomy oraz plastikowe, spiralne osłonki na pnie („rozciągają” się wraz ze wzrostem drzewka i nie trzeba ich zdejmować na lato).
Sklep Niepodlewam poleca: Osłonka do drzewek spiralna, Odstraszacz dzików, Odstraszacz kun i dzikich zwierząt