Mocno pachnie z nutą pieprzu. Cząber górski to zioło i przyprawa, znana jako czubryca. Jest też rośliną ozdobną i miododajną. Lubi słoneczne stanowiska.
Inne nazwy: Cząber zimowy, Czubrica, Czubryca, Satureja montana
Cechy: krzewinka zimozielona
Cząber górski nie zrzuca liści na zimę. To wieloletnia roślina ozdobna, przyprawa i zioło. Zwykle cząber uprawia się w gruncie. Nadaje się też do uprawy w donicach.
Wysokość: 30 cm
Kwitnienie: lipiec – wrzesień (VII-IX)
Cząber górski ma drobne kwiaty: białe lub lekko różowe. Pachną silnie, tak samo jak cała roślina. Kwiaty zwabiają pszczoły.
Rozmnażanie: nasiona i sadzonki z odkładów poziomych
Cząber górski jest średnio trudny do rozmnożenia z nasion. Bardzo łatwo go rozmnożyć z sadzonek.
- Nasiona – wysiew w kwietniu (IV) od razu do gruntu. Głębokość siewu – około 0,5 cm. Można też siać cząber z rozsady – nasiona sieje się wtedy w połowie marca (III) do skrzynek w mieszkaniu lub w inspekcie. Młode rośliny przesadza się do gruntu w maju (V).
- Sadzonki – cząber górski jest niski i łatwo się sam ukorzenia. Sadzonki pobiera się, odcinając je od roślin matecznych. Można też dzielić kępy i przesadzać. Cząber górski najlepiej przyjmuje się w kwietniu i maju (IV-V) oraz pod koniec lata.
Wykorzystanie: w kuchni – przyprawa do fasoli, bobu, mięsa, jaj, warzyw, sera, placków ziemniaczanych, zapiekanek, ziemniaków; w lecznictwie – działanie przeciwzapalne, lekko pobudzające; w ogrodzie – roślina ozdobna
Cząber górski jest tradycyjną przyprawą bułgarską, nazywaną czubrica (czubryca).
Ma mocny, ziołowy zapach z nutą pieprzu. Zapach jest podobny jak ma cząber ogrodowy, ale mocniejszy.
Uwaga! Potrawy na ciepło doprawia się cząbrem dopiero pod koniec gotowania. Za wczesne doprawienie może nadać daniom gorzkawy posmak.
Dawniej w Polsce cząber był zalecany tym, którzy za długo śpią. Uważano go też za afrodyzjak.
„Chciwość zbytnią spania oddala” – podawał „Zielnik czarodziejski” z 1893 roku Józefa Rostafińskiego.
Cząber górski to także roślina ozdobna, np. na skalniaki.
Zbiór: cały rok
Cząber górski nadaje się do użytku w postaci świeżej i suszonej. Nadaje się do mrożenia.Najlepsze w smaku są młode pędy, liście oraz kwiaty. Zimą cząber górski jest mniej aromatyczny, miewa podsuszone liście.
Stanowisko: słoneczne; toleruje lekki półcień
Ziemia: przeciętna, piaszczysta; najlepiej o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH 6-7,5)
Podlewanie: bardzo oszczędne
Cząber górski potrzebuje systematycznego podlewania tylko, gdy rośnie w donicach. Lepiej podlewać go za mało niż za dużo.
Nawożenie: co 2 tygodnie od maja do 15 lipca (V-VII)
Do nawożenia cząbru górskiego najlepiej stosować nawóz naturalny do ziół.
Odporność na mróz: bardzo dobra
Cząber górski dobrze zimuje w gruncie. Jeśli rośnie w donicy, musi być zabezpieczony przed mrozem. Donicę można np. zadołować w ogrodzie lub wnieść do chłodnego lecz widnego pomieszczenia, np. garażu czy piwnicy.
Choroby i szkodniki: bardzo odporny
Cząber zimowy choruje rzadko. Nie lubią go szkodniki.
Jeśli atakują go choroby, to zwykle z powodu zbyt obfitego podlewania.
Warto wiedzieć
- Cząber górski pochodzi z południowej Europy. Jest popularny w takich krajach jak Bułgaria, Chorwacja, Słowenia, Włochy.
- Nazwa łacińska cząbru – Satureja, prawdopodobnie pochodzi od Saturnów – bożków płodności w starożytnej Grecji.
- W polskich ogrodach od wieków uprawiany jest też cząber ogrodowy (Satureja hortensis), ale jako roślina jednoroczna.
- Cząber warto siać obok fasoli. W towarzystwie tego zioła fasola zdrowiej rośnie i lepiej plonuje. To również bardzo dobre połączenie w daniach.
- W XVIII wieku cząber nazywano też Pfefferkraut (z języka niemieckiego), czyli pieprzowe ziele.