Nadaje się słodzenia herbaty, kawy, ciast, w tym dla cukrzyków. Stewia to pradawne zioło indiańskie słodkie jak cukier. Uprawa nie jest trudna.
Inne nazwy: Słodkie zioło, Stevia rebaudiana
Cechy: bylina
Stewia jest często sprzedawana jako roślina jednoroczna, choć w rzeczywistości to bylina. Można ją uprawiać w donicach wiele lat.
Stewia nadaje się także do uprawy w gruncie (z rozsady). W gruncie stewię sadzi się po 15 maja. Jest nieodporna na mróz.
W polskim klimacie korzystniej uprawiać stewię w donicach. Zbiór liści trwa wtedy dłużej. Stewię można przechować zimą w domu.
Wysokość: 50-70 cm
Kwitnienie: październik – listopad (X-XI)
Stewia rebaudiana ma kwiaty białe. Są drobne i niepozorne, bez wyczuwalnego zapachu. Kwiaty pojawiają się już w pierwszym roku uprawy. W kolejnych latach uprawy kwiaty mogą się także pojawiać wczesną wiosną.
Hodowanie stewii na nasiona w domowych warunkach jest kłopotliwe i trudne (brak światła i owadów zapylających).
Rozmnażanie: nasiona, sadzonki, kłącza
Stewia jest średnio trudna do rozmnożenia.
- Nasiona – wysiew do doniczek w marcu lub kwietniu (III-IV). Stewię sieje się płytko (maksymalnie do 0,5 cm). Nasiona stewii szybko tracą zdolność kiełkowania. Podczas kiełkowania trzeba im zapewnić temperaturę co najmniej 22 stopni Celsjusza.
- Sadzonki – pobiera się ze starszych roślin i ukorzenia. Sadzonki najlepiej ukorzeniają się wczesną wiosną i jesienią.
- Podział – starsze rośliny tworzą kępy, które można dzielić i przesadzać do innych doniczek. Najlepsza pora to wiosna.
Wykorzystanie: słodzenie napojów, deserów, ciast, sosów, sałatek, dieta przeciwcukrzycowa i obniżająca ciśnienie, zapobieganie psuciu zębów
Do jedzenia nadaje się cała roślina. Najlepsze w smaku są liście stewii. Przykładowo, połówką małego listka można osłodzić np. filiżankę herbaty.
Stewia zawiera glikozydy, które zmysł smaku człowieka odbiera jako słodkie, tak jak cukier. W rzeczywistości nie jest to cukier! Dlatego stewią można słodzić dania i napoje lecz nie ma takich efektów ubocznych jak tycie, psucie zębów, podwyższony poziom cukru we krwi. Mogą nią słodzić nawet osoby chore na cukrzyce lub zagrożone tą chorobą (po konsultacji z lekarzem).
W smaku świeża stewia jest słodka jak cukier, zaś suszona – słodsza od niego. Ma charakterystyczną, świeżą nutę, ale smak jest bardzo podobny do cukru.
Glikozydy stewii tracą słodkie właściwości w temperaturze powyżej 180 stopni Celsjusza. Z tego powodu ciasta ze stewią piecze się maksymalnie w takiej właśnie temperaturze. Wszystkie ciasta i ciastka ze stewią są zawsze blade. Nie ma bowiem efektu karmelizacji, tak jak w przypadku cukru.
Stewię można gotować, np. w budyniach, kisielach, kompotach, a także dodawać do gorącej kawy czy herbaty.
Stewia ma również właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze i lekko obniża ciśnienie krwi. Żucie świeżych listków lub łodyżek stewii zapobiega próchnicy zębów.
W składzie stewii są również m.in. wapń, witamina C, żelazo.
Zbiór: od marca do grudnia (III-XII)
Stewia nadaje się do użytku w postaci świeżej i suszonej.
- Świeża stewia – listki można obrywać na bieżąco, w miarę potrzeb. Rozkrzewianiu stewii sprzyja uszczykiwanie wierzchołków pędów (nadają się do słodzenia).
- Suszona stewia – całą roślinę ścina się jesienią tuż przed kwitnieniem i suszy. Gdy dobrze wyschnie, stewię mieli się np. w rozdrabniaczu do ziół lub młynku do kawy. Potrawy słodzi się rozdrobnionym suszem.
Stanowisko: słoneczne
Stewia potrzebuje dużo słońca przez cały rok. Na lato donicę ze stewią można wynosić na taras lub balkon.
Zimę stewia lubi spędzać w jasnym, nieprzegrzanym pokoju (temperatura około 18 stopni Celsjusza). W wyższej temperaturze stewia często zasycha (mimo podlewania). Takiej rośliny nie należy wyrzucać! Uschnięte pędy trzeba obciąć i poczekać do wiosny. Stewia prawie zawsze wypuszcza młode pędy z kłączy.
Ziemia: żyzna, najlepiej kwaśna (pH 5)
Ogólnie stewia jest tolerancyjna co do ziemi i jej odczynu.
Podlewanie: umiarkowane
Latem stewię podlewa się co kilka dni, tak by ziemia była lekko wilgotna. Zimą trzeba podlewać oszczędnie, zwłaszcza jeśli stewia nie ma wystarczającej ilości słońca i zasycha.
Nawożenie: co 2 tygodnie od kwietnia do lipca (IV-VII)
Do nawożenia stewii najlepiej stosować nawóz naturalny, np. z odchodów dżdżownic.
Odporność na mróz: brak
Stewia marznie zwykle w temperaturze 0 stopni Celsjusza. Niższą temperaturę potrafią przetrwać starsze rośliny, ale często opadają im liście.
Choroby i szkodniki: odporna
Stewia choruje rzadko. Powodem zasychania (zwykle zimą) jest zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu w czasie zimy.
Stewie nadmiernie podlewane mogą być atakowane przez choroby grzybowe.
Ciekawa odmiana stewii
- Sweety Star – ma delikatniejsze i słodsze w smaku liście
Warto wiedzieć
- Stewia rebaudiana pochodzi z Ameryki Południowej. Od ponad 1.500 lat jest używana jako lek oraz w kuchni przez Indian Guarani. Oprócz stewii rebaudiana znanych jest około 200 innych gatunków stewii.