To świetna przyprawa i zioło. Lubczyk ogrodowy jest niewymagający, odporny, bujnie rośnie. Jedynie młode siewki są wrażliwe na brak wody.
Inne nazwy: Levisticum officinale, Lubczyk, Lubczyk ogrodowy, Lubistek, Lubistok, Lubiśnik lekarski, Lubszczka, Lubszczyk, Lubystek, Lubystoczek, Łakotne ziele, Maggi, Mleczeń
Cechy: bylina
Lubczyk ogrodowy uprawia się w gruncie jako zioło, przyprawę i roślinę ozdobną.
Wysokość: 200 cm
Pełną wysokość lubczyk ogrodowy osiąga w 2-3 roku uprawy podczas kwitnienia. To jedno z największych ziół ogrodowych. Jeżeli lubczyk ogrodowy ma być uprawiany na przyprawę, wystarczają zwykle 1-2 rośliny na rodzinę.
Kwitnienie: lipiec (VII)
Lubczyk ogrodowy ma kwiaty drobne, jasnożółte, zebrane w duże baldachy. Pojedyncze kwiaty nie są dekoracyjne. Piękne są jednak właśnie baldachy.
Rozmnażanie: nasiona i podział kłączy
Lubczyk ogrodowy jest trudny do rozmnożenia z nasion. Łatwo go rozmnożyć przez podział kłączy.
- Nasiona – wysiew w marcu i kwietniu (III-IV) doniczek, skrzynek lub do gruntu albo w sierpniu (VIII) tylko do gruntu. Głębokość siewu 1-1,5 cm. Lubczyk ogrodowy z siewu wiosennego kiełkuje po około 20 dniach, zaś z siewu sierpniowego – dopiero w kwietniu (IV) następnego roku. Na miejsca stałe lubczyki przesadza się, gdy mają po 3-5 cm wysokości. Problemem jest duża wrażliwość młodziutkich lubczyków wyhodowanych z nasion na brak wody. Szybko schną przy jej braku. Stare lubczyki dobrze znoszą przesuszenie.
Więcej o siewie lubczyku na blogu Niepodlewam CZYTAJ TUTAJ
- Podział kłączy – kępy starych przecina się łopatą na mniejsze części, wykopuje i sadzi w nowym miejscu. Stare lubczyki mają mocne, silne korzenie, dlatego często trudno wykopać sadzonkę.
Sadzonki lubczyku z podziału kłączy najlepiej ukorzeniają się w maju i czerwcu (V-VI).
Wykorzystanie: w kuchni – przyprawa do dań mięsnych, warzywnych, sałatek; w lecznictwie – wzmacnia odporność, afrodyzjak; w kosmetyce – kąpiele odmładzające skórę; w ogrodzie – roślina ozdobna
Od wieków lubczyk ogrodowy to popularne zioło oraz afrodyzjak. Leczono nim m.in. ból zębów i gardła, choroby nerek i przewodu pokarmowego, oziębłość seksualną. Lubczykiem leczono też bydło i gęsi. Stosowano go w gusłach, zwłaszcza w czarowaniu bydła. Wierzono, że po posmarowaniu dłoni sokiem z lubczyku można do nich brać rozżarzone żelazo.
Lubczyk ogrodowy ma bardzo mocny zapach, trochę podobny do selera lecz bardziej żywiczny.
Zbiór: od kwietnia (IV) do października (X)
Lubczyk ogrodowy nadaje się do użytku w postaci świeżej i suszonej. Zjadać można młode pędy, liście kwiaty, korzenie. Picie mleka przez łodygę lubczyku (jest pusta w środku jak słomka) pomaga w leczeniu gardła.
- Świeży lubczyk ogrodowy – liście, pędy i kwiaty obrywa się na bieżąco, w miarę potrzeb. Mały fragment liścia wystarczy, by danie intensywnie pachniało.
- Suszony lubczyk ogrodowy – tuż przed kwitnieniem ścina się młode liście i suszy. Suszyć można także korzenie.
Stanowisko: słoneczne; toleruje lekki półcień
Lubczyk ogrodowy w tym samym miejscu rośnie przez wiele lat. Kiedyś mawiano, że nie ma potrzeby przesadzania lubczyku wcześniej niż po 12 latach.
Ziemia: przeciętna lub żyzna, próchnicza; najlepiej o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego (pH 7-7,5)
Lubczyk ogrodowy nie ma specjalnych wymagań co do żyzności ziemi. Lubi mały dodatek np. popiołu drzewnego z grilla lub kominka.
Podlewanie: młode lubczyki – obficie, stare lubczyki – tylko w czasie suszy
Na brak wody lubczyk ogrodowy jest najbardziej wrażliwy do 6 miesięcy od siewu. Trzeba go wtedy systematycznie podlewać, ale tak by nie miał za mokro. Potem lubczyki stają się odporne na brak wody.
Nawożenie: co 2 tygodnie od maja do 15 lipca (V-VII)
Do nawożenia lubczyku najlepiej stosować nawóz naturalny, np. z odchodów dżdżownic czy pokrzywy. Lubczyk ogrodowy lubi ściółkowanie kompostem. Bardzo efektywny jest Plonar Active do warzyw i owoców – ekologiczny nawóz granulowany.
Odporność na mróz: bardzo dobra
Lubczyk ogrodowy zimuje w postaci kłączy, korzeni, nasion. Na zimę liście i pędy zamierają.
Choroby i szkodniki: bardzo odporny
Lubczyk ogrodowy choruje bardzo rzadko. Nie lubią go szkodniki.
Warto wiedzieć
- Lubczyk ogrodowy jest uprawiany w Polsce od ponad 1.000 lat. Tak pisał o nim Syreniusz (1540-1611) – słynny polski lekarz i botanik:
„Kochaią ię iakmiarz wszyscy dla rozmaitych skutków iego do wielu chorób. Przeto y w nanędznieyszych Ogródkach nietrudno o nie […]”.
- Lubczyk ogrodowy był i jest popularnym afrodyzjakiem. Wierzono, że dodany do potraw godzi małżeństwa. Najbardziej skuteczny w sprawach sercowych miał być korzeń lubczyku wykopany 1 października o godz. 6, zwłaszcza przy sprzyjającej konstelacji ciał niebieskich (Wenus, Merkurego i Marsa).
- Nazwę lubczyk wywodzono kiedyś „od lubości, do której cielesność wzbudza”.