Jego nadmiar szkodzi roślinom oraz ludziom. Powoduje poparzenia, uszkodzenia tkanek, choroby. Oto kilka wskazówek, jak chronić się przed słońcem w ogrodzie.
Artykuł sponsorowany
Nie ma wątpliwości: słońce to życie. Jest niezbędne, aby w zielonych częściach roślin zachodziła fotosynteza. Dzięki niej, z wody i dwutlenku węgla, powstają związki organiczne oraz tlen, których potrzebują wszystkie żywe istoty na Ziemi, w tym człowiek. Niestety, nadmierne promieniowanie słoneczne ma także negatywny wpływ na rośliny, ludzi, zwierzęta. Dlatego ze słońca trzeba korzystać, ale i zadbać o ochronę przed nim. To bardzo ważne zwłaszcza w ogrodzie, gdy wiosną i latem, podczas pielenia, sadzenia, siania, przycinania, spędza się wiele godzin na świeżym powietrzu.
Co to jest promieniowanie słoneczne?
Z naukowego punktu widzenia promieniowanie słoneczne to strumień fal elektromagnetycznych oraz cząstek elementarnych, które emituje Słońce. Jego część odbieramy jako światło i ciepło. W promieniach słonecznych jest też promieniowanie ultrafioletowe (w skrócie UV), którego oczy ludzkie nie dostrzegają (ale widzą je np. pszczoły). Jego wpływ na człowieka i rośliny jest ogromny. Wyróżnia się trzy rodzaje promieniowania ultrafioletowego: UV-A (o długości fali od 315 do 400 nm), UV-B (280-315 nm) oraz UV-C, (100-280 nm).
W praktyce nie trzeba pamiętać zakresów fal. Wystarczy wiedzieć, że zbyt długa ekspozycja na promieniowanie UV-A i UV-B prowadzi do poparzeń słonecznych, szybszego starzenia skóry, płowienia włosów, mutacji genetycznych. Opalenizna to… efekt reakcji obronnej skóry przed promieniami UV-B. Promienie UV-C prawie w całości pochłaniane jest przez atmosferę ziemską. Jednak dziury w warstwie ozonowej sprawiają, że zwiększa się ich niekorzystny wpływ na organizmy żywe.
W przypadku roślin poparzeniom ulegają zwykle liście oraz owoce. Często występuje zjawisko płowienia kwiatów, np. róż. Skóra ludzi też ulega poparzeniom. Zbyt długa ekspozycja powoduje m.in. zaczerwienienia, fotouczulenia, plamy, piegi, łuszczenie, bąble oraz szybsze starzenie skóry i osłabienie wzroku. Jeszcze groźniejsze są mutacje genetyczne, które prowadzą do nowotworów skóry, m.in. czerniaka. Jak silne są właściwości mutagenne promieniowania ultrafioletowego świadczy fakt, że jest ono wykorzystywane – w warunkach laboratoryjnych – do hodowania nowych odmian roślin.
Co najlepiej chroni ogrodników przed słońcem?
W niewielkich dawkach promieniowanie słoneczne jest korzystne dla organizmu człowieka. Dzięki niemu zapewniamy sobie witaminę D3, niezbędną, aby mieć mocne kości, zęby oraz prawidłowo funkcjonujący układ nerwowy. Wystarczy tylko 15 minut dziennie, aby dostarczyć organizmowi zdrową dawkę słońca! Oczywiście to za mało czasu, by zdążyć wykonać wszystkie prace w ogrodzie. Dlatego trzeba chronić się przed słońcem, ale tak, by nie ograniczać zbytnio aktywności. Można to robić na różne sposoby.
Przede wszystkim każdy ogrodnik powinien się zaprzyjaźnić z kosmetykami, które zawierają filtry UV. To mogą być balsamy, kremy, mleczka, sztyfty, mgiełki, emulsje. Ich szeroki wybór dostępny jest w sklepie Apo-discounter.pl: https://www.apo-discounter.pl/ochrona-przeciwsloneczna-c-300
Kosmetyki z filtrami UV umożliwiają dłuższe przebywanie na słońcu bez negatywnych konsekwencji dla organizmu. Wszystkie oznaczane są wskaźnikiem ochrony przeciwsłonecznej, czyli SPF (Sun Protection Factor) oraz liczbą, która wyraża stopień zabezpieczenia (od 2 do 50+). Jak działają filtry UV? Przykładowo, SPF 30 oznacza, że kosmetyk chroni przed słońcem 30 razy dłużej niż bez jego stosowania. Jednak jest to tylko wskazówka. Wiele osób ma skórę bardziej podatną na poparzenia czy przebarwienia. Najwyższy stopień ochrony (SPF 50) powinny stosować np. dzieci, osoby starsze, z jasną karnacją, dbające o młody wygląd cery, długo przebywające na słońcu.
Trzeba pamiętać, że podczas pracy w ogrodzie skóra jest spocona. Poza tym od czasu do czasu myje się lub wyciera ręce, kark czy twarz. To sprawia, że filtr – dosłownie – zmywa się ze skóry. Dlatego kosmetyki z filtrami należy stosować wielokrotnie podczas dnia. Nie istnieją też blokery słońca, które tworzyłby na skórze szczelną ochronę przed promieniowaniem UV. Najwyższy faktor SPF 50+ zatrzymuje około 98% promieni UV, co i tak wystarczy, by organizm miał pod dostatkiem witaminy D3.
Dawniej wierzono, że o godzinie 12 na rolników i ogrodników polują południce – piękne, kobiece demony. Spotkanie z nimi kończyło się zawsze śmiercią. To stare wierzenie pokazuje, jak ważne jest, by w południe nie pracować na słońcu. Lepiej w godz. 10-14 odpocząć w domu lub zacienionym zakątku ogrodu i obowiązkowo napić się wody. Gdy promienie słoneczne operują najbardziej intensywnie, rośnie też ryzyko udaru cieplnego oraz przegrzania.
Promieniowanie ultrafioletowe zatrzymywane jest również przez odzież. Optymalnym wyborem jest strój w jasnych kolorach (odbijają część promieni). Trzeba pamiętać, że niektóre partie ciała są bardziej narażone na poparzenia słoneczne podczas wykonywania prac ogrodowych niż np. podczas spaceru. To ramiona, głowa, szyja, kark, dłonie. Bardzo ważne jest odpowiednie nakrycie głowy – najlepszy jest przewiewny kapelusz, np. słomkowy lub płócienny, gdyż jego rondo chroni także oczy, twarz, uszy, kark. Poparzenia uszu wśród ogrodników pracujących na słońcu w czapkach z daszkiem nie należą do rzadkości!
Co najlepiej chroni rośliny przed słońcem?
Z powodu ocieplania klimatu coraz więcej dni w roku jest bardzo słonecznych. To sprawia, że rośliny – tak jak ludzie – ulegają poparzeniom. Dawniej było to zjawisko bardzo rzadkie. Obecnie na poparzenia co sezon narażone są nawet tak słońcolubne warzywa jak bakłażan, pomidor i papryka. Słońce często też niszczy m.in. truskawki, letnie odmiany jabłek i gruszek, czereśnie, porzeczki, borówki oraz uprawy pod osłonami. Poparzenia zdarzają się nawet wśród roślin pokojowych ustawionych na nasłonecznionych parapetach. Najbardziej skuteczne jest cieniowanie roślin, np. agrowłókninami, systematyczne podlewanie oraz unikanie przenawożenia azotem. Do ochrony roślin w szklarniach i tunelach foliowych stosuje się cieniówki blokujące część promieniowania UV.