Jest podobna do sałaty z wyglądu i w smaku. Endywia ma od niej mniejsze wymagania. Jest odporna na mróz. Endywię sieje się w marcu oraz latem.
Inne nazwy: Andywia, Cichorium endivia, Cykoria endywia, Entivien, Szczerbak
Endywia jest spokrewniona z cykorią i sałatą. Z wyglądu oraz w smaku jest bardzo podobna do sałaty.
Uprawiane są dwa typy tego warzywa:
- Endywia eskariola – liście szerokie, falujące lub gładkie
- Endywia kędzierzawa – liście postrzępione, karbowane
Uwaga! Każdy typ endywii – eskariola i kędzierzawa – ma wiele odmian.
Jadalne są liście endywii. Mają różne kolory: jasnozielone, ciemnozielone, czerwonozielone, żółtozielone.
Cechy: roślina jednoroczna lub dwuletnia
Endywię uprawia się zwykle jako roślinę jednoroczną. W gruncie zimują tylko niektóre odmiany.
Dawniej endywię trzymano zimą w piwnicach i przy okazji bielono. Tak pisał o tym ks. Krzysztof Kluk w książce „O Roślinach, ich utrzymaniu, rozmnażaniu i zażyciu” w 1777 roku:
„Posieiesz (endywię – przyp. Niepodlewam) około S. Małgorzaty (przypada 13 lipca – przyp. Niepodlewam), i przesadzisz w dobrą ziemię. Przed mrozami wyimiesz z ziemią, i posadzisz gdzie w piwnicy do używania przez zimę; które pośrzodku bieleią, utracaią zbytnią gorycz. Na nasienie zaś posieiesz nieco z wiosny, i zbierać będziesz iak sałatę”.
Wysokość: około 20 cm
Szerokość: około 20 cm
Endywia tworzy luźne rozety liściowe. Liście można obrywać pojedynczo albo wyrywać całe rośliny w korzeniami (podobnie jak sałatę).
Rozmnażanie: nasiona
Endywia jest wrażliwa na długość dnia. Gdy dzień jest długi, zakwita. Plon jest wtedy słaby lub żaden. Dlatego trzeba KONIECZNIE przestrzegać terminów siewu.
Endywię można siać od razu do gruntu albo z rozsady:
- Siew do gruntu – 1-31 marca (III) oraz od 25 czerwca (VI) do 31 lipca (VII).
- Rozsada – 1-31 marca (III) oraz od 25 czerwca (VI) do 31 lipca (VII).
Głębokość siewu: 1 cm
Więcej o siewie endywii CZYTAJ TUTAJ
Zbiór: maj (V) – z siewy wiosennego, od sierpnia (VIII) do mrozów – z siewu letniego
Endywia jest odporna na przymrozki. Jej liście można zbierać nawet jeszcze w listopadzie i grudniu (XI-XII).
Zastosowanie: liście są świetne do sałatek, na kanapki, dekoracji dań
Wykorzystanie endywii w kuchni jest podobne jak sałaty. Endywia ma zwykle trochę twardsze liście, niż np. sałata masłowa. W smaku najbardziej przypomina sałatę rzymską.
Endywia nadaje się do bielenia. Jej liście są wtedy jasne i delikatniejsze w smaku.
Stanowisko: słoneczne
Gdzie siać i sadzić: warzywnik, donice
Endywia bardzo dobrze rośnie w donicach, np. na balkonie. Donice powinny mieć pojemność przynajmniej 10 litrów. Wtedy łatwiej utrzymać odpowiednią wilgotność ziemi.
Gleba: przeciętna, próchnicza; odczyn od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH 6,5-7,5)
Endywia najlepiej rośnie w drugim roku po oborniku. Bardzo lubi stanowiska nawiezione kompostem.
Unikać trzeba siewu endywii po cykorii oraz sałacie.
Podlewanie: umiarkowane
Endywia ma dość słaby system korzeniowy. Lubi mieć lekko wilgotną ziemię, ale nie mokrą. Toleruje lekkie przesuszenie.
Nawożenie: w amatorskiej uprawie nie ma potrzeby
Nawożenie endywii w uprawie amatorskiej jest wręcz NIE POLECANE. Przenawożona endywia może kumulować w liściach szkodliwe azotany.
Odporność na mróz: większość odmian do minus 10 stopni Celsjusza; są też odmiany odporne na duży mróz
Endywia, choć wygląda na delikatną, bardzo dobrze znosi przymrozki. Niektóre odmiany, np. Zielona Duża Kędzierzawa, potrafi także zimować w gruncie. Wymaga jednak zacisznego miejsca i lekkiego okrycia, np. gałązkami i słomą.
Choroby i szkodniki: odporna
Endywia rzadko sprawia problemy. Bywa atakowana przez choroby grzybowe, jak mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, szara pleśń.
Występowaniu chorób grzybowych sprzyjają nadmierne podlewanie oraz podmokła gleba.
Ciekawe odmiany endywii
- Cigal – liście zielone, kędzierzawe
- Eminence – liście zielone, gładkie, lekko falujące
- Exel – liście zielone, gładkie, lekko falujące
- Grumola Rossi de Verona – liście czerwonozielone, gładkie
- Frisee – liście zielone, kędzierzawe
- Zielona Duża Kędzierzawa – liście zielone, karbowane
Warto wiedzieć
- Endywia jest uprawiana w Polsce od wieków. Dawniej była zdecydowanie bardziej popularna niż sałata. Już w XVIII wieku znano co najmniej kilka odmian endywii, jak Przednia Pierzasta Andywia, Wielka Żółta Sałata, Zimowa Andywia.
- „Najlepsze odmiany są: drobno-kędzierzawa mchowa i „Królowa Zimy”. Z szerokolistnych najlepsza i najwytrzymalsza odmiana jest tzw. „żółta wielka” o liściach żółtych” – pisał „Ogrodnik Polski” w 1903 roku.