To popularna choroba grzybowa buraków ćwikłowych. Chwościk buraka atakuje, gdy jest ciepło i wilgotno. Na liściach jest dużo okrągłych plamek z obwódkami.
Chwościk buraka wywołuje grzyb niewidoczny gołym okiem. Na zdrowe buraki przenosi się z wiatrem, kroplami deszczu oraz z zarażonych resztek buraczanych.
Najczęściej chwościk burakowy atakuje w lipcu (VII), bo wtedy są najlepsze warunki do jego rozwoju, czyli jest ciepło i wilgotno. Zdarza się, że chwościk buraka pojawia się wcześniej. Sprzyja mu np. podlewanie buraków na liście oraz ciepły maj (V) i czerwiec (VI).
Chwościk buraka można rozpoznać po plamach na liściach. Są okrągłe, o średnicy 2-5 mm. Mają charakterystyczne czerwone, brązowe lub brunatnoczerwone obwódki. W środku obwódek są białe plamki, które z czasem robią się szare, a w końcu wykruszają się i w liściach powstają dziurki (brunatne obwódki zostają).
Chwościk buraka powoduje obniżenie plonu. Korzenie i liście buraków są mniejsze. Zniekształcone liście nie nadają się do jedzenia.
W amatorskiej uprawie buraków łatwiej zapobiegać chwościkowi niż go leczyć:
1. Przewiewne stanowisko
Buraki ćwikłowe lubią słońce i przewiewne miejsca (tak, aby wiał lekki wiaterek). Muszą szybko wysychać po deszczu i rosie. Chwościk częściej atakuje buraki, gdy są zachwaszczone i wciśnięte pomiędzy inne warzywa.
Unikać trzeba gęstego siewu buraków. Gdy wzejdą zbyt gęsto, trzeba je przerywać.
2. Uprawa współrzędna
Buraki w uprawie współrzędnej rosną zdrowiej. Rzadziej atakuje je nie tylko chwościk buraka, ale też rdza buraka i mączniak rzekomy buraka.
3. Nie podlewać na liście
Nie wolno podlewać buraków na liście. Gdy liście są długo mokre, zarodniki grzyba łatwiej w nie wnikają. Buraki najlepiej podlewać przy korzeniach.
4. Wzmacniające gnojówki roślinne
Przynajmniej raz w sezonie warto podlać buraki gnojówką roślinną zabiegającą występowaniu chorób grzybowych. Może to być np. gnojówka z czosnku albo gnojówka z cebuli i czosnku. Łatwe i sprawdzone przepisy na gnojówki znajdziesz w: Gnojówki Roślinne 14 Łatwych Przepisów – Sprawdzone Metody – e-book.
5. Obrywanie chorych liści
W początkowym stadium choroby można obrywać pojedyncze, zarażone liście. Od nich bowiem chwościk buraka przenosi się na zdrowe. Chorych liści lepiej nie kompostować (parz punkt 6).
6. Niekompostowanie chorych liści
Grzyb wywołujący chwościk buraka potrafi bardzo dobrze przetrwać w resztkach liści. Nie niszczy go mróz. Wszelkie zarażone liście trzeba usuwać z warzywnika, by choroba się nie rozprzestrzeniała.
W kompostowniku grzyb ginie dopiero po co najmniej 1,5 roku. Dlatego chore liście najlepiej wyrzucać poza ogród. Grzyb potrafi też przetrwać w przewodzie pokarmowym zwierząt, czyli zarażony może być obornik (patrz punkt 7).
7. Nie uprawiać od razu po oborniku
Jeśli np. krowy były karmione burakami z chorymi liśćmi, w ich oborniku może być grzyb wywołujący chwościka. Dlatego profilaktycznie nie należy uprawiać buraków bezpośrednio po nawożeniu obornikiem. Trzeba poczekać 2-3 lata.
8. Odporne odmiany
Tam gdzie często uprawia się buraki ćwikłowe, warto wybierać odmiany bardziej odporne na chwościka, np. Chrobry, Czerwona Kula, Forono, Opolski, Patryk, Rocket, Rywal.
9. Zmianowanie co 3 lata
W tym samym miejscu nie należy co roku uprawiać buraków częściej niż raz na 3 lata. Resztki buraków, np. pokruszone liście, których nie widać gołym okiem, to źródło zakażenia chwościkiem.
10. Zaprawianie nasion
Nasiona buraków ćwikłowych można zaprawiać przed siewem. Chroni to młode buraczki przed zarażeniem.
11. Opryski chemiczne
W uprawie amatorskiej lepiej ich unikać. Jeśli buraki mają być na botwinkę, nie powinno się ich w ogóle stosować.