Jej uprawa na parapecie nie jest trudna. Mandarynka ładnie kwitnie i owocuje. Na smak mandarynek ma wpływ temperatura w pokoju podczas zimy.
Cechy: krzew albo niskie drzewo owocowe i ozdobne
Inne nazwy: Citrus reticulata
Pochodzenie: Azja (Chiny, Japonia)
Mandarynka to jedno z najstarszych drzew owocowych na świecie. Bardzo łatwo się krzyżuje z innymi cytrusami. W naturalnym środowisku praktycznie nie występuje.
Wysokość: 1-4 m (w zależności od cięcia)
W donicy mandarynka zawsze karłowacieje. Najwygodniej prowadzić ją do 1 metra wysokości. Jeśli jest uprawiana w oranżerii albo w dużym salonie, można jej pozwolić osiągnąć większe wymiary.
Małe rozmiary nie przeszkadzają mandarynkom obficie kwitnąć i owocować.
Szerokość: 0,5-1 m
Mandarynka rośnie szybko w donicy. Jej wymiary łatwo regulować cięciem. Znosi je bardzo dobrze. Cięcie można wykonać za pomocą specjalistycznych nożyc.
Kwitnienie: 1-3 razy w roku
Kwitnienie mandarynki zależy od gatunku i odmiany. W Polsce mandarynki zwykle kwitną wiosną.
Kwiaty: białe lub różowo-białe, o średnicy około 2 cm, mocno pachnące
Mandarynka ma kwiaty mniejsze niż cytryna zwyczajna. Z powodu silnego zapachu, lepiej nie uprawiać mandarynki w sypialniach. Zapach jest bardzo przyjemny lecz może przeszkadzać podczas spania.
Owoce: jadalne; małe i średniej wielkości; skórka pomarańczowa, cienka lub średnio gruba; miąższ pomarańczowy
Mandarynki na parapecie dojrzewają na przełomie polskiej zimy i wiosny (po 150-200 dniach od zakwitnięcia). Najlepszy smak mają owoce z mandarynek uprawianych w chłodnych pokojach lub oranżeriach (10-18 stopni Celsjusza).
Mandarynka dobrze owocuje w domu. Sadzonka KONIECZNIE powinna pochodzić z owocującej rośliny.
Mandarynki wyhodowane z nasion, np. wyjętych z owocu kupionego w sklepie, zaczynają owocować dopiero po przejściu przez okres młodociany, który trwa u cytrusów 5-20 lat.
Owoce zawiązują się bez zapylania albo po zapyleniu pyłkiem z tej samej rośliny lub innego cytrusa. Nie ma potrzeby przenosić pyłku z kwiatka na kwiatek np. przy pomocy pędzelka.
Stanowisko: słoneczne
Mandarynka musi mieć zapewnione słońce, zwłaszcza latem. Szczególnie dużo słońca potrzebują odmiany o pstrych liściach i owocach.
Mandarynkę można wynieść latem na balkon, taras lub do ogrodu. Do 2 tygodni od wystawienia na zewnątrz mandarynka może zrzucić kwiaty i owoce (wszystkie lub część). Jest bowiem wrażliwa na zmianę kąta padania światła. Dlatego, jeśli chce się zebrać dojrzałe owoce, korzystniej mandarynki nie przestawiać.
To samo zjawisko ma miejsce po przesunięciu mandarynki na parapecie. Doniczki z mandarynką lepiej nie przekręcać.
Ziemia: kwaśna i lekko kwaśna (pH 5,5-6,5)
Podlewanie: umiarkowane
Najlepsza jest woda miękka, np. z dzbanka z filtrem. Można też używać wody z kranu, ale nie może być ona twarda (słabo się w niej pieni mydło).
Lepiej podlewać częściej lecz mniej. Mandarynka nie powinna mieć ziemi ani zbyt mokrej, ani zbyt suchej. Lepiej toleruje przesuszenie niż nadmierne podlewanie.
Nawożenie: marzec- wrzesień (III-IX)
Mandarynka, jeśli dojrzewają na niej owoce, może być nawożona jeszcze w październiku (X).
Nawóz do mandarynki powinien zawierać żelazo. Najlepszy jest gotowy nawóz do cytrusów.
Rozmnażanie: sposobów jest kilka; ogólnie mandarynkę łatwo rozmnożyć
- Ukorzenianie sadzonek – od marca do końca czerwca (III-VI) oraz wrzesień (IX); ukorzenianie trwa długo, nawet do 2 miesięcy. Kwiaty i owoce często pojawiają się już podczas ukorzeniania, ale jeśli sadzonka była z owocującego drzewka.
- Odkłady – powietrzne lub po przygięciu do ziemi. Takie mandarynki od razu kwitną i owocują, jeśli odkład był zrobiony na owocującym drzewku. Łatwiejsze do wykonanie są odkłady powietrzne.
- Siew nasion – można je siać bez względu na porę roku bezpośrednio do doniczki. Tak wyhodowane mandarynki rosną zwykle bardzo ładnie, ale nie owocują wiele lat, bo przechodzą okres młodociany (trwa 5-20 lat).
- Szczepienie – od końca marca do końca maja; najlepsze są oczka z przyrostów wiosennych tegorocznych lub jesiennych zeszłorocznych owocujących drzewek. Szczepione mandarynki bardzo szybko zaczynają kwitnąć i owocować. Kwiaty pojawiają się nawet na młodziutkich sadzonkach.
Cięcie: luty-marzec (II-III)
W sezonie wegetacyjnym można także przycinać młode przyrosty. Cięcie sprawia, że mandarynka ma pożądany kształt i wielkość. Można ją formować.
Wytrzymałość na mróz: brak lub lekki mróz
Mandarynka, w porównaniu do innych cytrusów, dobrze znosi spadki temperatury do około 0 stopni Celsjusza. W zależności od gatunku i odmiany potrafi nawet przetrwać lekki przymrozek.
W domowej uprawie lepiej jednak nie narażać mandarynki na zbyt duży chłód, np. pozostawiając ją jesienią zbyt długo na tarasie. Zbyt niska temperatura może spowodować, że mandarynka zrzuci liście i owoce. Szybko się jednak regeneruje po wstawieniu do domu lub oranżerii.
Choroby i szkodniki: odporna
Mandarynka, jeżeli choruje, to zwykle z powodu braku żelaza (blade, żółknące liście) oraz nadmiernego podlewania (gnicie korzeni).
Ze szkodników mandarynki atakują m.in. misecznik cytrusowiec, przędziorek chmielowiec i wełnowiec cytrusowiec. W takim przypadku skuteczny będzie Preparat Siltac EC.
Zapylacze: nie potrzebuje
Ciekawe odmiany
- Mandarynka występuje w dziesiątkach gatunków i niezliczonej liczbie odmian. Bardzo łatwo krzyżuje się z innymi cytrusami tworząc nowe gatunki. Wśród tych gatunków zaś powstają odmiany, które następnie… znowu łatwo się krzyżują z mandarynkami.
Dlatego nie każdy owoc lub roślina sprzedawana w sklepach to rzeczywiście mandarynka. Ogólnie krzyżówki są bardzo atrakcyjne smakowo, a często także wyróżnia je odporność.
- Ciekawe sadzonki krzyżówek mandarynek można przywieźć z wakacji, np. do Hiszpanii czy Włoch. Sadzonki mandarynek bardzo dobrze znoszą transport.
Do najciekawszych krzyżówek mandarynek zaliczane są:
- Klementynka – krzyżówka mandarynki z pomarańczą gorzką.
- Tangelo – krzyżówka mandarynki z grejpfrutem, np. odmiana Nova (jej owoce są sprzedawane także w polskich sklepach). Tangelo bywa mylone z tangorem.
- Tangor (tangerynka) – krzyżówka mandarynki z pomarańczą słodką, np. odmiana Ortanique (jej owoce są sprzedawane także w polskich sklepach). Po raz pierwszy o tangerynkach w Polsce napisano w „Ogrodniku Polskim” w 1904 roku. Wówczas była to absolutna nowość.
Ciekawostki
- Mandarynka jest uprawiana na parapetach w Polsce od wieków. Jej owoce zawsze były bardzo lubiane. Jednak zdecydowanie popularniejsza była cytryna zwyczajna. Prawdopodobnie wynikało to z szerszego zastosowania cytryn. Cytryn używano nie tylko w kuchni, ale też do np. do wybielania skóry dłoni oraz czyszczenia kranów.