W ogrodach to szkodnik, którego trudno się pozbyć. Karczownik ziemnowodny preferuje ogrody zarośnięte, z wilgotną glebą, blisko stawów.
Karczownik ziemnowodny (Arvicola amphibius) to gryzoń z rodziny chomikowatych. Znany jest także jako polnik ziemnowodny oraz szczur wodny. W stanie dzikim żyje nad jeziorami, strumieniami, rowami. Świetnie sobie radzi zarówno na lądzie, jak w wodzie – dlatego określany jest jako ziemnowodny. Często zasiedla ogrody, łąki, sady, pola położone blisko zbiorników wodnych. Potrafi wyrządzać duże szkody, dosłownie karczując rośliny od korzeni, w tym drzewa owocowe. Stąd jego trafna nazwa – karczownik.
Karczownik zasiedla tylko stanowiska z wilgotną ziemią, porośnięte gęstą roślinnością. Nie ma go w ogrodach z ziemią suchą i torfową.
Objawy żerowania karczownika ziemnowodnego
Karczowniki większość życia spędzają na ryciu nor oraz magazynów na zapasy w pobliżu zbiorników wodnych (nawet położonych kilkaset metrów dalej). Nie zasypiają na zimę. W okresie letnim ich nory znajdują się płycej, a zimowym – głębiej. Mogą mieć po kilkaset metrów! Na powierzchni ziemi tworzą kopce podobne do krecich, ale mniejsze i płaskie. Właśnie po wyglądzie „dziwnych” kopców można się domyślić, a także po „znikaniu” korzeni roślin, że w ogrodzie grasują karczowniki. Gryzonie bowiem trudno zobaczyć. Najchętniej żerują o zmierzchu i nocą. Zwykle są płochliwe. Mogą się jednak przyzwyczajać do ludzi np. w parkach.
W diecie karczowników są głównie trawy, zioła, młode gałązki, pąki, korzenie, cebule, kłącza. Nie gardzą małymi rybkami, żabami i owadami. Ich przysmakami są buraki, marchew, szparagi, a także kora i korzenie młodych drzewek oraz krzewów owocowych. Potrafią wykarczować całe szpalery drzew.
Jak wygląda karczownik ziemnowodny
Karczownik ziemnowodny przypomina z wyglądu i wielkości szczura, ale ma zaokrąglony pyszczek (dlatego nazywany jest często szczurem wodnym). Dobrze pływa i nurkuje, ale dużo czasu spędza też na lądzie. Ma futro brązowe (w różnych odcieniach) lub prawie czarne, na brzuchu jaśniejsze, a także małe uszy i oczy. Ogon jest słabo owłosiony.
Okres rozrodczy karczowników trwa od przedwiośnia do późnej jesieni. Komory gniazdowe budują często pod korzeniami dużych drzew. W każdym miocie jest po 4-8 młodych. Samice rodzą 2-4 razy w roku. Młode karczowniki zaczynają się rozmnażać po około 3 miesiącach.
Jak zwalczać karczownika ziemnowodnego
Walka z karczownikami jest trudna i długa. Najlepiej stosować kilka metod zwalczania jednocześnie.
1. Nie stwarzać karczownikom dogodnych warunków
To prosty i skuteczny sposób zapobiegania grasowaniu karczowników w ogrodzie. Przede wszystkim trzeba wykaszać rowy, brzegi stawów i strumyków oraz obrzeża ogrodu. Przy okazji dźwięki i wibracje kosiarki oraz wykaszarki płoszą gryzonie. Wokół pni drzew owocowych należy zostawiać czarny ugór. Jeśli ściółka pod nimi, to cienka.
2. Zwierzęta płoszące i polujące na karczowniki
Psy i koty skutecznie płoszą karczowniki, a czasem także na nie polują. W dużych ogrodach warto ustawiać wysokie żerdzie dla ptaków drapieżnych, np. sokołów, w których jadłospisie są gryzonie, w tym karczowniki.
3. Jesienią przekopywać glebę w warzywniku
Po zebraniu warzyw jesienią glebę należy przekopać. W ten sposób niszczy się część letnich nor karczowników (znajdują się płycej niż zimowe).
4. Zakładać osłonki na pnie młodych drzewek
Przysmakiem karczowników jest kora drzewek owocowych. Oskubane z niej drzewka chorują lub zamierają. Aby temu zapobiec, na pnie nakłada się osłonki.
5. Zalewać nory silnym strumieniem wody
Do otworów nor karczowników można wlewać silny strumień wody. Gryzonie świetnie pływają, ale nie w norach.
6. Stosować odstraszacze akustyczne
Podobnie jak inne gryzonie, karczowniki płoszą dźwięki odstraszaczy akustycznych. Praktyczne są modele solarne, które działają na energię słoneczną.
7. Kwiaty cebulowe sadzić w koszyczkach
Jednym z wielu smakołyków karczowników ą cebule tulipanów, lilii oraz innych kwiatów. Warto je sadzić w specjalnych koszyczkach. Przy okazji ten sposób sadzenia ułatwia znalezienie drobnych cebulek potomnych w ziemi.
8. Uprawiać rośliny odstraszające karczowniki
W ogrodach zagrożonych inwazją karczowników należy uprawiać rośliny, które je odstraszają. To np. czosnek, gorczyca, lawenda, mięta, porzeczka czarna, ułudka. Gryzonie odstrasza też intensywny zapach gnojówki z czarnego bzu. To również bardzo dobry, naturalny nawóz. Najlepszą gnojówkę z czarnego bzu robi się w maju i czerwcu (V-VI).